Τάσου Λειβαδίτη, «Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος»
Έτσι, στα δεκαέξι μου χρόνια, ...
Το "Zorba the Greek Ballet" είναι...
Πώς γράφτηκε το ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ
Μίκης Θεοδωράκης : Εμείς..............
Δευτέρα 20 Οκτωβρίου 2025
Πρόγραμμα
10.00 Το Επτάηχον ερμηνεύει Μίκη Θεοδωράκη
11.00 Mikis Theodorakis. Dimitris Kalantzis
Η τζαζ στο έργο του Μίκη Θεοδωράκη
12.00 MINA SANGER SKALL LEVA
Mikis Theodorakis Med Kjerstin Dellert, Arja Saijonmaa, Tor Isedal
Μουσική Δωματίου
14.00 Πιανιστικά Άπαντα
Γιώργος Φιλαδελφέας ερμηνεύει στο Πιάνο Μίκη Θεοδωράκη.
Κύκλοι Τραγουδιών
21.00 Λιποτάκτες. Έτος σύνθεσης 1952 Χανιά. Αθήνα. Παρίσι. Ποίηση: Γιάννης Θεοδωράκης. Ηχογράφηση 1960. Συμμετέχουν. Μπουζούκι: Μανώλης Χιώτης, Κιθάρα: Δημήτρης Φάμπας. Ερμηνεύει ο Μίκης Θεοδωράκης.
Λαϊκά Ορατόρια
«Τα χέρια των ηρώων και των θυμάτων/ έχουνε σφίξει τα δικά μου χέρια./ Η φωνή τους έχει πλάσει τη φωνή μου./ Μέσα σ’ έναν αδελφικό καθρέφτη/ και τα χέρια μου σφίγγουν τα χέρια/ των ανθρώπων που αύριο θα γεννηθούνε. Και πού τους μοιάζουν τόσο/ που πιστεύω τον εαυτό μου αιώνιο» Πωλ Ελυάρ. Μετάφραση: Γιάννης Ρίτσος
Πρόγραμμα
10.00 Μίκης Θεοδωράκης & Στέφανος Κορκολής: Συνάντηση Ι. Ερμηνεύει η Σοφία Μανουσάκη.
11.00 Balkan Litany
12.00 15 Λαϊκά Ζεϊμπέκικα πατήματα του Μίκη Θεοδωράκη
Μουσική Δωματίου
14.00 Τρία Κομμάτια Για τον Δεκέμβρη για βιολί και πιάνο. 1945. Γιώργος Δεμερτζής Βιολί. Θανάσης Αποστολόπουλος Πιάνο.
15.00 Κουαρτέτο αρ. 1 Στροφή. 1946. Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο: Γιώργος Δεμερτζής Βιολί, Δημήτρης Χανδράκης Βιολί, Αγγέλα Γιαννάκη Βιόλα, Άγγελος Λιακάκης Τσέλο.
16.00 Κουαρτέτο αρ. 2 Το κοιμητήριο 1946. Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο: Γιώργος Δεμερτζής Βιολί, Δημήτρης Χανδράκης Βιολί, Αγγέλα Γιαννάκη Βιόλα, Άγγελος Λιακάκης Τσέλο.
Κύκλοι Τραγουδιών
19.00 Επιτάφιος. Γιάννη Ρίτσου. Έτος σύνθεσης 1958 Παρίσι. Ερμηνεύει η Νανά Μούσχουρη. Ενορχήστρωση Δ. Ορχήστρας Μάνος Χατζιδάκις.
20.00 Τα Ελυάρ για φωνή και πιάνο σε ποίηση Πωλ Ελυάρ. Έτος σύνθεσης 1958 Παρίσι. Ηχογράφηση 2020. Ερμηνεύει Αγγελική Καθάριου. Πιάνο Νικόλαος Σαμαλτάνος.
21.00 Αρχιπέλαγος. Σε ποίηση: Νίκου Γκάτσου, Οδυσσέα Ελύτη, Γιάννη Θεοδωράκη, Δημήτρη Χριστοδούλου, Πάνου Κοκκινόπουλου και Μίκη Θεοδωράκη. Έτος σύνθεσης 1959, 1960 Αθήνα, Παρίσι, Λονδίνο. Ηχογράφηση 1960. Συμμετέχουν: Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Καίτη Θύμη, Αντώνης Κλειδωνιάρης, Μανώλης Χιώτης μπουζούκι και Λαϊκή ορχήστρα υπό την διεύθυνση του Μίκη Θεοδωράκη.
Λαϊκά Ορατόρια
22.00 Canto General, Pablo Neruda, Mikis Theodorakis, Teatro Monumental Santiago de Chile. Mezzo Soprano: Arja Saijonmaa. Baritone: Petros Pandis. Coro Ars Viva, Santiago and Coro Sinfónico de La Universidad de Chile. Choir Conductors: Waldo Aranguiz and Guido Minoletti. Narrator: Nicanor Parra. Orquesta Sinfónica de Chile. Orquestra Filarmonica de Santiago. Musical preparation by Franz Peter: Muller – Subel. Conducted by Mikis Theodorakis.
10.00 Mikis theodorakis – Don Τaylor
11.00 Ο Παγκόσμιος Μίκης Θεοδωράκης
12.00 Ο Ερωτικός Μίκης Επιλογές Mikis Radio
Μουσική Δωματίου
Κύκλοι Τραγουδιών
20.00 Η Νήσος Των Αζορών & Η Ρομβία. 1960 Σε ποίηση: Μέντης Μποσταντζόγλου ( Μποστ ) Συμμετέχουν: Γρηγόρης Μπιθικώτσης. Μπουζούκι: Μανώλης Χιώτης. Ενορχήστρωση διεύθυνση Ορχήστρας: Μίκης Θεοδωράκης.
21.00 Πολιτεία. Έτος Σύνθεσης 1960. Παρίσι. Αθήνα. Σε ποίηση Τάσου Λειβαδίτη, Δημήτρη Χριστοδούλου. Κώστα Βίρβου. Συμμετέχουν: Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Στέλιος Καζαντζίδης, Μαριλένα. Μανώλης Χιώτης & Λαϊκή Ορχήστρα υπό την διεύθυνση του Μίκη Θεοδωράκη.
Καντάτα – Μετασυμφωνικό
22.00 Κατά Σαδδουκαίων. 1983. Καντάτα σε επτά μέρη για τενόρο, βαρύτονο, μπάσο, αφηγητή, χορωδία και ορχήστρα. Σε Ποίηση: Μιχάλη Κατσαρού. Συμμετέχουν: Friedrich Wilhelm Junge Sprecher, Joachim Vogt Tenor, Hermann Christian Polster Bass, Jürgen Freier Bariton, Rundfunkchor Berlin, Berliner Sinfonie Orchester, Hans-Peter Frank.
Πέμπτη 23 Οκτωβρίου 2025
Η ποίηση της «Κατάστασης Πολιορκίας» ανήκει στη Ρένα Χατζηδάκη. Ο Μίκης γνώρισε το ποίημα χάρη στην πρωτοβουλία της κοινής τους φίλης Σίλβα Ακρίτα και, ενθουσιάστηκε σε τέτοιο βαθμό, ώστε το υπέκλεψε και έγραψε τη μουσική του κυριολεκτικά μέσα σε μία μέρα!
Πρόγραμμα
10.00 Timeless – Francesco Diaz
11.00 Modes And Moods – Dimitris Kalantzis
12.00 Μίκης Θεοδωράκης – Φως 2004
Μουσική Δωματίου
14.00 Ελικών 1952. Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα σε μεταγραφή από τον συνθέτη για πιάνο και κουαρτέτο εγχόρδων. Μαρία Αστεριάδου, Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο.
15.00 Τρίο για Βιολί Τσέλο και Πιάνο. 1947. TRIO GALA Βιολί: Μπάμπης Καρασαββίδης. Βιολοντσέλο: Μαρίνα Κολοβού. Πιάνο: Πέτρος Μπούρας.
16.00 11 Πρελούδια. Έτος σύνθεσης 1947. Η Δανάη Καρά παίζει Μίκη Θεοδωράκη. Έτος έκδοσης: 1986
Κύκλοι Τραγουδιών
19.00 Κύκλος Φαραντούρη. Ποίηση: Νίκος Γκάτσος, Δημήτρης Χριστοδούλου, Τάσος Λειβαδίτης, Γεράσιμος Σταύρου. Σύνθεση: 1965 Αθήνα.
19.30 Η ηλικία της γειτονιάς μου. Σε ποίηση: Μιχάλη Παπανικολάου. Ντοκουμέντο με την Μαρίζα Κωχ.
20.00 Ρωμιοσύνη Γιάννη Ρίτσου. Έτος σύνθεσης: 1966. Αθήνα. Συμμετέχουν: Γρηγόρης Μπιθικώτσης. Γιάννης Διδίλης Πιάνο, Λάκης Καρνέζης Κώστας Παπαδόπουλος Μπουζούκι. Βαγγέλης Παπαγγελίδης Κοντραμπάσο. Εύανδρος Παπαδόπουλος Ντραμς. Λαϊκή ορχήστρα υπό την διεύθυνση του Μίκη Θεοδωράκη.
21.00 Θαλασσινά Φεγγάρια. Έτος σύνθεσης 1967 Αθήνα. Ποίηση: Νίκος Γκάτσος. Συμμετέχουν: Βίκυ Μοσχολιού, Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Μαρία Φαραντούρη. Λάκης Καρνέζης, Κώστας Παπαδόπουλος και Λαϊκή ορχήστρα υπό την διεύθυνση του Μίκη Θεοδωράκη. Ο δίσκος κυκλοφόρησε την ίδια μέρα που επιβλήθηκε η δικτατορία. 21 Απριλίου 1967, και ένα μήνα μετά απαγορεύτηκε μαζί με όλο το έργο του Μίκη Θεοδωράκη.
Μετασυμφωνικό – Τραγούδι ποταμός
22.00 Κατάσταση Πολιορκίας. Έτος σύνθεσης 1968. Ποίηση: Ρένας Χατζηδάκη. Ζωντανή Ηχογράφηση το 1996 στην Alte Oper της Φρανκφούρτης υπό την διεύθυνση του Μίκη Θεοδωράκη. Ερμηνεύουν: Μαρία Φαραντούρη, Κώστας Θωμαΐδης. Ενορχήστρωση Μπάμπης Κανάς.
Πρόκειται για ένα ορατόριο μετα–συμφωνικής μουσικής σε τρία μέρη, χαρακτηριστικό δείγμα αυτού που ο συνθέτης ονόμασε «τραγούδι-ποταμός», ενός μεγάλου τραγουδιού δηλαδή που σπάει της φόρμες της λαϊκής μουσικής διατηρώντας το μελωδικό της υλικό. Ένα ρετσιτατίβο (απαγγελία), που ακολουθεί τη μελωδία και το ρυθμό του προφορικού λόγου, όπως συμβαίνει συχνά στην κλασική όπερα.
Παρασκευή 24 Οκτωβρίου 2025
(Στο δεύτερο κανάλι του σταθμού έχει γίνει μια σοβαρή αλλαγή, τραγούδια αλλά και έργα Μουσικής Δωματίου, Κονσέρτα)
Πρόγραμμα
10.00 Ο Παγκόσμιος Θεοδωράκης & Ηχογραφήσεις στο Παρίσι.
12.00 Viva Mikis 85. Theodorakis. Tribut
Μουσική Δωματίου
14.00 Κουαρτέτο αρ.3 Epoca Nocturna. 1948. Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο: Γιώργος Δεμερτζής Βιολί, Δημήτρης Χανδράκης Βιολί, Αγγέλα Γιαννάκη Βιόλα, Άγγελος Λιακάκης Τσέλο.
15.00 Σοντίνα αρ.1 για Bιολί και Πιάνο. Έτος Σύνθεσης:1952. Γιώργος Δεμερτζής Βιολί, Θανάσης Αποστολόπουλος Πιάνο.
16.00 Σονατίνα αρ.2 για βιολί και πιάνο. 1958. Γιώργος Δεμερτζής Βιολί, Θανάσης Αποστολόπουλος Πιάνο.
Κύκλοι Τραγουδιών
19.00 Six Lieder. 1957. Lila Adamaki. Yiannis Papadopoulos
20.00 Τα Ελυάρ για φωνή και πιάνο σε ποίηση Πωλ Ελυάρ. Έτος σύνθεσης 1958 Παρίσι. Ηχογράφηση 2000. Ερμηνεύει η Νένα Βενετσάνου, Πιάνο: Έλενα Μουζάλα.
21.00 Επιτάφιος. Γιάννη Ρίτσου. Έτος σύνθεσης 1958. Παρίσι. Ηχογράφηση: 1960. Γρηγόρης Μπιθικώτσης. Καίτη Θύμη. Μανώλης Χιώτης. Εξώφυλλο: Μποστ. Διεύθυνση Λαϊκής Ορχήστρας: Μίκης Θεοδωράκης.
Συμφωνικό
22.00 Αποκάλυψη. Ωδή στον Μπετόβεν. 1945. Για ορχήστρα εγχόρδων, αφηγητή και χορωδία. Αφηγητής: Νίκος Καραθάνος, Χορωδία των μουσικών συνόλων του Δήμου Αθηναίων υπό τη διεύθυνση του Σταύρου Μπερή και οι Μουσικοί της Καμεράτας, Ορχήστρας των Φίλων της Μουσικής υπό τη διεύθυνση του Γιώργου Πέτρου.
Η Schott Music είναι ένας από τους παλαιότερους γερμανικούς μουσικούς εκδότες.
Είναι επίσης ένας από τους μεγαλύτερους μουσικούς εκδοτικούς οίκους στην Ευρώπη και είναι ο δεύτερος παλαιότερος μουσικός εκδότης μετά την Breitkopf & Härtel.
Ο Μίκης Θεοδωράκης για ευνόητους λόγους μη απαγόρευσης της μουσικής του από τυχόν συγγενικά δικαιώματα όρισε ως νόμιμο κληρονόμο των πνευματικών του δικαιωμάτων τον εκδοτικό οίκο Schott Music.
Ο Εκδοτικός οίκος Shott Musik διαχειρίζεται σχεδόν το σύνολο από το έργο του μεγάλου μας συνθέτη παραχωρώντας άδειες και γνήσιες παρτιτούρες ώστε να αποδίδεται σωστά το έργο του .
Μίκης Θεοδωράκης: Όμορφη Πόλη. Έτος σύνθεσης: 1961. Αθήνα, Παρίσι.
Συμμετέχουν: Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Ντόρα Γιαννακοπούλου, Αντρέας Ντούζος, Άννα και Μαρία Καλουτά,
Λάκης Καρνέζης. Κώστας Παπαδόπουλος μπουζούκι.
Λαϊκή Ορχήστρα υπό την διεύθυνση του Μίκη Θεοδωράκη.
Χορωδία, υπό την διεύθυνση του Μάνου Λοΐζου.
Η Λεωφόρος Αλεξάνδρας ξέρει από… ντέρμπι. Μόνο που αυτή τη φορά το ντέρμπι ήταν θεατρικό και δεν παίχτηκε στο ιστορικό γήπεδο, αλλά λίγο πιο κάτω, στο Πεδίον του Άρεως και ήταν θεατρικό.
Βρισκόμαστε στα 1962, είναι καλοκαίρι, οι Μίκης Θεοδωράκης και Μάνος Χατζιδάκις διαγκωνίζονται για τον τίτλο του κορυφαίου και – τι σύμπτωση; – έχουν την ίδια έμπνευση: Να… αναβαθμίσουν την επιθεώρηση!
Ο Μάνος ανέβασε στο «Μετροπόλιταν» την «Οδό Ονείρων» και ο Μίκης στο γειτονικό «Παρκ» την «Όμορφη Πόλη».
Και οι δύο επιστράτευσαν όλα τα… βαριά όπλα.
Ο Μάνος Αλέξη Σολωμό, Μίνω Αργυράκη, Δημήτρη Χορν.
Ο Μίκης τον Μιχάλη Κακογιάννη, τον Γιάννη Μποστατζόγλου (Μποστ), τον Βασίλη Φωτόπουλο για τη σκηνογραφία.
Η… μάχη αφορούσε και τους δύο πιο πετυχημένους θεατρώνες εκείνη την εποχή που στο κάτω έβαζαν και τα λεφτά. Ο Θόδωρος Κρίτας ήταν ο αρωγός του Μίκη, ο Γιάννης Χέλμης του Μάνου.
Η θεατρική Αθήνα κρατούσε την ανάσα της περιμένοντας τη μεγάλη θεατρική μάχη.
Μόνο που η καλή μέρα από την αρχή φαίνεται. Η ομάδα Θεοδωράκη ήθελε να προλάβει τους… αντιπάλους της, να ξεκινήσει πρώτη και όρισε την πρεμιέρα για τις 8 Ιουνίου.
Στο περιοδικό «Ταχυδρόμος» οι συντελεστές της παράστασης ευχήθηκαν Καθένας με τον τρόπο του το «καλή επιτυχία…
Οι πρωτοτυπίες άρχιζαν από την μαρκίζα. Δεν υπήρχαν φωτεινές επιγραφές με τους «σταρ» της παράστασης, αλλά μια σύνθεση του Μποστ με ένα τρενάκι στο οποίο βρίσκονταν όλοι οι δημιουργοί.
Στην τελική πρόβα ήταν προσκεκλημένοι δημοσιογράφοι κι ένας… απρόσκλητος επισκέπτης, ο Δημήτρης Χορν πρωταγωνιστής στην επιθεώρηση του θεάτρου Παρκ.
Έγιναν και δηλώσεις από τους συντελεστές της παράστασης. Διαβάζουμε στην «Μεσημβρινή»:
Μόνο που ο καιρός δεν ήταν σύμμαχος. Πριν την παράσταση άρχισε να βρέχει. Κάποια στιγμή η βροχή σταμάτησε, η παράσταση άρχισε, αλλά πριν ολοκληρωθεί το πρώτο μέρος η βροχή επέστρεψε πιο δυνατή τρέποντας σε φυγή τους θεατές.
«Γούρι, γούρι», είπαν πολλοί.
Η πρεμιέρα δόθηκε την επομένη και καταγράφηκε από τα «Ελληνικά Επίκαιρα»
Μίκης Θεοδωράκης: Συνοικία το όνειρο. Έτος σύνθεσης: 1960 Αθήνα. Μουσική και Τραγούδια για την Ομώνυμη ταινία του Αλέκου Αλεξανδράκη.
Ερμηνεύουν: Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Χρηστάκης, Σαντούρι: Τάσος Διακογιώργης. Μπουζούκι: Λάκης Καρνέζης, Κώστας Παπαδόπουλος.
Το Συνοικία το όνειρο είναι ελληνική δραματική ταινία του 1961 σε σκηνοθεσία Αλέκου Αλεξανδράκη. Το σενάριο γράφτηκε από τον Τάσο Λειβαδίτη και τον Κώστα Κοτζιά. Πρωταγωνιστούν οι Αλέκος Αλεξανδράκης, Μάνος Κατράκης και Αλίκη Γεωργούλη. Θεωρείται μία από τις πρώτες ελληνικές νεορεαλιστικές ταινίες.
Μια αυθεντικά νεορεαλιστική ταινία, η οποία καταγράφει με συγκινητική ειλικρίνεια την αληθινή, μακριά από τα πλατό της Finos Film, αθηναϊκή πραγματικότητα του ’60. Το «Βρέχει στη φτωχογειτονιά» με τη φωνή του Μπιθικώτση αποτυπώνει γλαφυρά όλη την απελπισία της, μα το αισιόδοξο φινάλε ανοίγει μια χαραμάδα ελπίδας. Η ταινία ξεσήκωσε αντιδράσεις και απαγορεύτηκε για μικρό διάστημα, ο Αλεξανδράκης δεν ξανακάθισε πίσω από την κάμερα, όμως το ελληνικό σινεμά και η ενηλικίωσή του του χρωστάνε ακόμη πολλά.
Μια φτωχογειτονιά της Αθήνας, ο Ασύρματος, είναι το κέντρο του κόσμου για τους ανθρώπους που ζουν εκεί και προσπαθούν με κάθε τρόπο να ξεφύγουν απ’ τη φτώχεια και την ανέχεια. Ένας άρτι αποφυλακισμένος νέος, ο Ρίκος (Αλέκος Αλεξανδράκης), προσπαθεί να βγάλει χρήματα, την ίδια στιγμή που η αγαπημένη του, η Στέφη (Αλίκη Γεωργούλη), βλέπει άλλους άνδρες και ο πατέρας της, ο Νεκροφόρας (Μάνος Κατράκης), προσπαθεί να συνεισφέρει στα οικονομικά της οικογένειας. Ο Ρίκος θα σκαρφιστεί μια δουλειά, αλλά θα ξοδέψει τα συγκεντρωμένα χρήματα πριν καταφέρει να τη βάλει σε εφαρμογή. Ως αποτέλεσμα ένας από τους «συνεταίρους» του (Αλέκος Πέτσος) θα αυτοκτονήσει, αφήνοντας στη μοίρα της την έγκυο γυναίκα του, την Ελένη (Αλέκα Παΐζη). Ο Ρίκος, η αγαπημένη του και ο πατέρας της, ηττημένοι και απογοητευμένοι εξαιτίας των προσδοκιών που δεν ευοδώθηκαν ποτέ, θα αναγκαστούν να συμβιβαστούν με την ωμή πραγματικότητα.
Εκτός από το σπουδαίο καστ που συμμετείχε, όπως ο Μάνος Κατράκης και η Σαπφώ Νοταρά, η ταινία είχε επίσης την τύχη να επιμεληθεί μουσικά από τον Μίκη Θεοδωράκη. Το τραγούδι «Βρέχει στη φτωχογειτονιά» έγραψε ιστορία όπως και η ίδια η ταινία άλλωστε. Όσο και αν κυνηγήθηκε τιμήθηκε με δύο βραβεία στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Ποια είναι η συνοικία, τελικά, στην οποία έγιναν τα γυρίσματα της ταινίας; Ο Αλέκος Αλεξανδράκης επέλεξε την περιοχή του Ασύρματου, κοντά στα Άνω Πετράλωνα.
Μίκης Θεοδωράκης: Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο. 1980 Ποίηση: Γιάννης Θεοδωράκης. Ερμηνεία: Μαργαρίτα Ζορμπαλά.
Δημοσιεύουμε σήμερα, με αφορμή την εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη στις 30 Μάρτη του 1952, τη συγκλονιστική «απολογία» του Νίκου Μπελογιάννη, στη δεύτερη δίκη του, το Φεβρουάριο του 1952, στο Α΄ Διαρκές Στρατοδικείο Αθηνών. Περιέχεται στο βιβλίο του Τάσου Βουρνά «Υπόθεση Μπελογιάννη» και προέρχεται από τα επίσημα πρακτικά της δίκης.
Απολογία Νίκου Μπελογιάννη
«Η δίκη αυτή είναι μια, κατά τη γνώμη μου τουλάχιστον, καινούργια έκδοση της προηγούμενης δίκης, έκδοση όμως βελτιωμένη και, οφείλει να ομολογήσει κανείς, επιτελικά οργανωμένη. Ένας κατηγορούμενος και όχι μόνον κατηγορούμενος θα είχε να κάνει μερικές παρατηρήσεις πάνω στη δίκη αυτή. Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι οργανώθηκε βιαστικά και δεν δόθηκε καιρός να δούμε τους δικηγόρους μας που μας επισκέπτονταν με το δελτίο στην Ασφάλεια, ο ένας πίσω από τον άλλο. Ακόμα, ούτε να συγκεντρώσουμε τα απαραίτητα στοιχεία δεν μας δόθηκε καιρός, τα οποία θα μας έδιναν τη δυνατότητα να αντικρούσουμε τους μάρτυρες κατηγορίας. Η σπουδή αυτή είναι τελείως ανεξήγητη, εκτός αν πιστέψει κανείς σ’ αυτά που γράφει ο Παπανδρέου στο προηγούμενο φύλλο της «Ελλάδος», ότι χρειάστηκε ξένη θέληση για να γίνει η δίκη. Μια άλλη παρατήρηση που έχει να κάνει ένας κατηγορούμενος είναι η καταθλιπτική ατμόσφαιρα μέσα στην οποία διοργανώθηκε και διεξάγεται η δίκη, όχι από την πλευρά του δικαστηρίου, αλλά από το γεγονός ότι και η προανάκριση άλλα και η τακτική ανάκριση έγιναν μέσα από τα απομονωτήρια της Ασφάλειας. Και από το γεγονός άτι ακόμα κρατούνται εκεί οι κατηγορούμενοι και από τον τρόπο με τον οποίο μεταφέρονται εδώ, που είναι πολύ θεαματικός και τρομοκρατικός. Η σύνθεση του ακροατηρίου έκανε και τις εφημερίδες ακόμα να διαμαρτύρονται. Όλα αυτά πολλούς κατηγορουμένους τους εμποδίζουν να έχουν και ελευθερία βούλησης και σκέψης ακόμα.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Άσε τους άλλους και μίλα για τον εαυτό σου. Οι άλλοι δεν παραπονέθηκαν για τέτοια πράγματα.
ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΣ: Αφορά και εμέ, κ. πρόεδρε. Έπειτα άλλη παρατήρηση είναι μια απογοήτευση που ένιωσαν πολλοί που περίμεναν τίποτα τρομερές και φοβερές αποκαλύψεις από τη δίκη αυτή και από τον θόρυβο που έγινε και τελικά επαλήθευσε το ρητό ότι «ώδινεν όρος και έτεκε μυν». Η αυτή απογοήτευση εκδηλώνεται και στον ίδιο τον Τύπο, ο οποίος άρχισε να λέει ότι «απεκρύβησαν» διάφορα σήματα, ότι «δεν ανεκοινώθησαν» κ.λπ. Το γεγονός αυτό υποχρεώνει να γίνονται μια σειρά διαψεύσεις ότι τα κείμενα αφορούν την ασφάλεια του κράτους, κατόπιν μια άλλη διάψευση ότι δεν υπάρχουν άλλα κείμενα. Εννοείται ότι ο Τύπος επιμένει ότι υπάρχουν και άλλα, ακόμα και χθες. Αυτό δεν αποδεικνύει ότι αποκρύφτηκαν σήματα, κάνει όμως τον καθένα να υποθέσει ότι πρόκειται για μαγειρείο σημάτων.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Κάτω από τέτοια τρομοκρατία βρίσκεσαι ώστε μπορείς και παρακολουθείς αυθημερόν όλον τον Τύπον.
ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΣ: Από 4 ημερών τον παρακολουθώ. Εγώ δεν τρομοκρατούμαι και δεν μπορώ να πω ότι βρίσκομαι κάτω από τρομοκρατία. Άλλη παρατήρηση είναι μια πρωτοφανής ατμόσφαιρα προκατάληψης κυριότατα από τους μάρτυρες κατηγορίας και ειδικά η σύνθεση των μαρτύρων κατηγορίας. Οι μάρτυρες κατηγορίας είναι σχεδόν όλοι οι από 25ετίας διώκτες μας, όλοι οι διώκτες του κομμουνισμού και νομίζει κανείς ότι ήλθαν εδώ πέρα να ξοφλήσουν όλους τους λογαριασμούς τους, όχι όμως με τρόπο καλόπιστο και ειλικρινή. Άλλο παράδειγμα είναι η διαπίστωση που έγινε από την περίφημη Τρίτη Συνδιάσκεψη ιδίως το σχετικό απόσπασμα για το οποίο έγινε τόσος θόρυβος.
Νομίζω ότι υπάρχει απόσταση ανάμεσα σε αυτά που κατατέθηκαν εδώ και στο νόημα της διακήρυξης αυτής, ανεξάρτητα αν συμφωνεί κανείς ή όχι με το πνεύμα της και με το νόημά της. Επίσης κατατέθηκε εδώ πέρα ότι κάθε κομμουνιστής είναι κατάσκοπος, ότι οι κομμουνιστές δεν είναι Έλληνες, ότι το ΚΚΕ δεν είναι ελληνικό. Νομίζω ότι ο πατριωτισμός ενός κόμματος δεν κρίνεται από τα λόγια, σε περιόδους μάλιστα που έχουν στον ανώτατο βαθμό οξυνθεί τα πολιτικά πάθη στο εσωτερικό μιας χώρας. Όπως συμβαίνει σήμερα στη χώρα μας και όταν ιδίως ο κοινωνικός και ταξικός αγώνας έχει φτάσει σε τέτοιο οξύτατο σημείο, τότε δεν μπορεί κανείς να κρίνει τον πατριωτισμό ενός κόμματος, είτε και των ατόμων ακόμα, από τις συκοφαντίες και τις υπερβολές. Στην περίπτωση αυτή θα σας πω τη φράση που είπε ένας πολυεκατομμυριούχος Αμερικανός, ο Βαντερμπίλντ, στο δικαστήριο όταν τον δίκασαν γιατί πλήρωσε μερικές δεκάδες χιλιάδες δολάρια για να απελευθερωθούν μερικοί κομμουνιστές. Είπε «σε τέτοιες στιγμές το δικαστήριο μπορεί να δείξει κατανόηση και σε ένα ρεμάλι, όμως για όλους όσους έχουν αντίθετη ιδεολογία τους χαρακτηρίζουν σαν προδότες». Και στη χώρα μας υπάρχει τέτοιο παράδειγμα, αν πάμε λίγα χρόνια πίσω. Το 1915-1917 που υπήρχε εδώ όξυνση πολιτικών παθών και στην περίοδο αυτή και τον ίδιο το Μεταξά και τον Κωνσταντίνο τους κατηγόρησαν για κατασκόπους των Γερμανών.
Νομίζω ότι ο πατριωτισμός ενός κόμματος ή και ατόμων ακόμα κρίνεται όταν κινδυνεύουν η ανεξαρτησία, η ελευθερία και ακεραιότητα της πατρίδας μας. Εκεί βρίσκεται η λυδία λίθος, αυτό είναι το κριτήριο για τον πατριωτισμό ενός κόμματος. Και αν θελήσει κανείς με τέτοια κριτήρια να κρίνει το ΚΚΕ, θα δει ότι δεν είναι κόμμα προδοτικό αλλά αντίθετα είναι καθαρά ελληνικό και πατριωτικό. Και υπάρχει τέτοιο παράδειγμα. Όταν κινδύνευσαν η ανεξαρτησία, η ελευθερία και η ακεραιότητα της πατρίδας μας από την επίθεση του Μουσολίνι, ο Ζαχαριάδης μέσα από τη φυλακή έγραψε εκείνο το περίφημο γράμμα του που καλούσε όλους τους Έλληνες να μετατρέψουν κάθε γιοφύρι και χωριό σε κάστρο του απελευθερωτικού αγώνα. Και ο ίδιος ο Μεταξάς αναγκάστηκε να το δημοσιεύσει στις εφημερίδες και να το μεταδώσει και στο μέτωπο ακόμα αυτή την εποχή. Και εδώ πρέπει να δούμε και ένα άλλο σημείο. Ότι το ΚΚΕ δεν έκανε καμιά υποχώρηση και στην τότε διεθνή κατάσταση. Τότε η Σοβιετική Ένωση είχε κάνει σύμφωνο με τη Γερμανία γιατί δεν ήθελε να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά για λογαριασμό άλλων και ήθελε να προετοιμαστεί καλύτερα για τη σύγκρουση που επερχόταν. Θα μπορούσε να νομίσει κανείς ότι αλλιώς θα αντιμετωπιστούν από το Ζαχαριάδη τα πράγματα. Δεν έγινε όμως αυτό.
Όταν η Ελλάδα υποδουλώθηκε στους Γερμανο-Ιταλο-Βουλγάρους φασίστες, εμείς πολεμήσαμε νομίζω και με το παραπάνω στην περίοδο αυτή και όχι μόνο τους Γερμανο-Ιταλούς φασίστες. Εμείς πολεμήσαμε και τους Βουλγάρους φασίστες, πρώτα πρώτα με το όπλο σε Μακεδονία και Θράκη και έχουμε ένα σωρό θύματα εκτελεσμένων. Ενώ αντίθετα μπορεί κανείς να κάνει μια άλλη παρατήρηση: τον Φίλοφ που ήταν Πρωθυπουργός όταν έγινε η εισβολή στην Ελλάδα, τον είχαν ανακηρύξει εδώ επίτιμο καθηγητή του Πανεπιστημίου. Εκτός απ’ αυτό όταν οι Γερμανοί φασίστες έδωσαν άδεια στους Βουλγάρους φασίστες να κατεβούν στη Θεσσαλονίκη, την ίδια αυτή περίοδο εμείς οργανώσαμε τη μεγάλη διαδήλωση, ποιος δεν τη θυμάται, που τελικά ματαίωσε την κάθοδο των Βουλγάρων φασιστών στη Δυτική Μακεδονία.
ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΣ
Θα σας φέρω και ατομική περίπτωση, παρ’ όλο που δεν χρειάζεται να περιαυτολογεί κανείς πάντοτε και παντού. Ανεξάρτητα από το ότι εδώ παρουσιάζονται πολλοί κατηγορούμενοι να έχουν θύματα στην περίοδο αυτή, ο Λαζαρίδης, ο Καλοφωλιάς, τους ίδιους τους δικούς τους και ανεξάρτητα από το ότι και το δικό μου σπίτι έπαθε και ανεξάρτητα από το ότι και εγώ ο ίδιος σύρθηκα στα γερμανο-ιταλικά στρατόπεδα στον καιρό της Κατοχής, τον Απρίλη του 1944 στη Λακωνία, τότε που ήταν η περίοδος που οι σύμμαχοι ετοίμαζαν την απόβαση στη Δυτική Ευρώπη, το δεύτερο μέτωπο, για να παραπλανηθούν οι Γερμανοί, εδώ πέρα το Στρατηγείο της Μ. Ανατολής έδωσε εντολή στον ΕΛΑΣ να αρχίσει έντονη δράση κατά των Γερμανών, με σκοπό ακριβώς αυτοί να παραπλανηθούν. Και πραγματικά άρχισε αυτή η δράση. Οι Γερμανοί νόμισαν ότι μπορεί κάτι να συμβεί εδώ πέρα και άρχισαν να παίρνουν μέτρα και ειδικότερα στη Νότια Πελοπόννησο πιο πολύ.
Εκείνη την περίοδο ακριβώς στη Λακωνία πήρα μια πληροφορία ότι θα περάσει ένας Γερμανός στρατηγός με το επιτελείο του και ένα τμήμα γερμανικό για να επιθεωρήσει τα έργα που γίνονταν στη Νότια Πελοπόννησο και με ρώτησαν οι Άγγλοι τι θα κάνουμε, θα τους χτυπήσουμε ή όχι. Και η ερώτηση αυτή είχε το νόημά της, γιατί ένα Γερμανό στρατηγό θα τον πληρώναμε πολύ ακριβά. Είχαν προηγηθεί άλλες περιπτώσεις. Στο Κούρνοβο ανατινάχτηκε μια αμαξοστοιχία και εκτελέστηκαν 120 στελέχη του ΚΚΕ που είχαν κάνει και στην Ακροναυπλία. Σε τέτοιες στιγμές δεν χωρούν δισταγμοί και αδίσταχτα είπα, χτυπήστε τους. Πέρασαν, δεν έχω ακριβώς την εφημερίδα και ξεχνώ το όνομα του στρατηγού, τον χτύπησαν, σκοτώθηκαν ο Γερμανός, το επιτελείο του και αρκετοί φαντάροι. Για αντίποινα οι Γερμανοί τουφέκισαν 200 στελέχη του κόμματος στο σκοπευτήριο της Καισαριανής από το Χαϊδάρι. Επίσης την ίδια ακριβώς περίοδο ανακοίνωσαν: «Ως αντίποινα διά την δολοφονίαν δυο Γερμανών Αξ/κών διαπραχθείσαν την 25 Απριλίου 1944 ανάνδρως εξ ενέδρας, διέταξα τον τυφεκισμόν 110 κομμουνιστών επί τόπου και την ριζικήν καταστροφήν του χωρίου Κυριακή. Ο Ανώτατος Αρχηγός των Ταγμάτων Ασφαλείας και της Αστυνομίας Ελλάδος», δηλαδή ο περιβόητος Σιμάνα.
Αυτή ήταν η δική μας δράση. Και αυτές τις εκατόμβες προσφέραμε. Έτσι αγαπάμε εμείς την Ελλάδα, με την καρδιά μας και με το αίμα μας. Άλλο είναι τα λόγια και άλλο οι πράξεις, διότι αυτά τα γεγονότα νομίζω ότι μπορούν να κολλήσουν κάθε συκοφάντη στον τοίχο. Θα σας αναφέρω και άλλο στοιχείο. Αν διαβάσετε το κείμενο της απόφασης της 2ης ολομέλειας του Οκτώβρη του 1951, θα δείτε ότι είναι ένα κείμενο καθαρά πατριωτικό. Ένα δεύτερο κριτήριο για το εάν είμαστε προδότες είναι αυτό: αν είμασταν προδότες στο τέλος δεν θα είχαμε καμιά επιρροή στον λαό και θα παύαμε να υπάρχουμε σαν κόμμα και σαν οργάνωση ενώ το αντίθετο ακριβώς συμβαίνει. Παρ’ όλους τους διωγμούς και τις εκατόμβες δεν σταματάει η επιρροή μας, αντίθετα, πολιτικά τουλάχιστον, μεγαλώνει.
Έπειτα υπάρχει και μια άλλη περίπτωση, το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι, οι οποίοι ανήκουν σε άλλες παρατάξεις και κόμματα, δέχονται να συνεργαστούν σε διάφορες δουλειές και υποθέσεις μαζί μας. Αυτό εν πάση περιπτώσει αποδείχνει ότι και αυτοί δεν πιστεύουν στη γνώμη ότι είμαστε προδότες. Εγώ θα σας πω μερικές περιπτώσεις en passant.
Γνωστότατος Αθηναίος και στέλεχος του Ελληνικού Συναγερμού είχε και έχει ακόμα σχέσεις οικονομικές και δοσοληψίες σοβαρές με την εδώ καθοδήγηση του ΚΚΕ. Επίσης ανώτατος οικονομικός παράγοντας του τόπου, γνωστότατος και «ακράτου εθνικοφροσύνης» είχε έλθει επανειλημμένα σε επαφή μαζί μας για μια σειρά δουλειές. Άλλη περίπτωση. Στέλεχος εθνικόφρονος κόμματος μας έδωσε πέρσι μια έκθεση εμπιστευτική του Μάινορ της Αμερικάνικης Πρεσβείας προς το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, στην οποία αναφερόταν ότι όλα τα κόμματα είναι ανίκανα και διεφθαρμένα, για να δημοσιευθεί. Κατά τη γνώμη μου τουλάχιστον, αυτό δεν μπορούσε να γίνει παρά με τη συναίνεση της Αμερικάνικης Πρεσβείας. Δεν αναφέρω τέτοια παραδείγματα άλλα, διότι δεν έχουν αξία εάν δεν αναφερθούν ονόματα, όχι που δεν μπορεί κανείς να βρει. Πάντως όλοι αυτοί οι άνθρωποι δεν μας πιστεύουν για προδότες.
ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΣ
Ένα άλλο χαρακτηριστικό γεγονός είναι το ότι δεν μας δικάζουνε για μια υπόθεση για την οποία ουσιαστικά έχουμε ξαναδικαστεί. Στην προηγούμενη δίκη για περίπου 20 κατηγορουμένους μοναδική κατηγορία ήταν ότι έδιναν πληροφορίες, ότι ήταν μια ομάδα πληροφοριών οι Κανελλόπουλος, Παπαγεωργίου, ο περίφημος Βιστάκης, ο ιδιαίτερος του Τσουδερού, ένας άλλος Ζερβογιάννης του υπουργείου Πληροφοριών και πολλοί άλλοι των οποίων δεν θυμάμαι τα ονόματα. Επειδή η πρώτη μέρα της δίκης δεν άφησε καλές εντυπώσεις και στο Στρατοδικείο το ίδιο, γιατί ο κυριότερος μάρτυρας της κατηγορίας δεν είχε φέρει καθόλου αποδείξεις και η δίκη εξελισσόταν σε κωμωδία, τη δεύτερη ημέρα της δίκης ο πρόεδρος του δικαστηρίου εκάλεσε ξανά τον Αγγελόπουλο να φέρει κι άλλες αποδείξεις και προσκομίστηκε ένας φάκελος με φωτοτυπίες, οι οποίες ήταν δελτία πληροφοριών και οι οποίες πρέπει να προσκομιστούν εδώ, πληροφορίες πάσης φύσεως πολιτικές, οικονομικές και ορισμένες και στρατιωτικές, ας τις ονομάσούμε έτσι. Από πού προέρχονταν;
Εδώ λέει ο Κανελλόπουλος στην κατάθεσή του ότι αυτοί ήταν μια παλιά ομάδα η οποία έδινε πληροφορίες (δεν μου το επιτρέψατε ποτέ, άλλως θα το διευκρίνιζα) και τελικά τον Αύγουστο του 1950 ο Παπαγεωργίου, που ήταν επικεφαλής αυτής της ομάδας, λέει πως ο Κανελλόπουλος προτείνει να ξαναφτιάξουν αυτή την ομάδα. Υπήρχαν αντιρρήσεις και δισταγμοί και τελικά παρουσιάζεται κάποιος άλλος ονόματι Γεωργιάδης, ο οποίος προτείνει να τον συνδέσει με το κόμμα. Ο Γεωργιάδης δεν προσκομίστηκε ούτε και στην προηγούμενη δίκη παρ’ ότι κατονομάστηκε ούτε και σ’ αυτή τη δίκη, έστω και ως μάρτυρας τουλάχιστον κατηγορίας. Ο δε Γεωργιάδης, που πρότεινε στον Κανελλόπουλο να τον συνδέσει με το κόμμα, έπαιρνε τα σημειώματα και τα φωτογράφιζε ύστερα η Ασφάλεια. Και δικάζομαι δεύτερη φορά γι’ αυτήν την υπόθεση της ομάδας για την οποία δεν φέρνω καμιά ευθύνη στο κάτω κάτω. Επίσης το πόρισμα αναφέρει ξεκάθαρα ότι αυτοί αποτελούσαν ομάδα κατασκοπείας. Ο προηγούμενος επίτροπος της άλλης δίκης στο κατηγορητήριό του το κύριο σημείο της κατηγορίας του το στήριξε σ’ αυτή την περίφημη πληροφορία, και μάλιστα έκανε υπαινιγμό όχι μόνο για ύπαρξη ασυρμάτων αλλά για το ότι πολύ σύντομα θα καθίσουν και αυτοί που έχουν τους ασυρμάτους στο σκαμνί, διότι ήταν δυο-τρεις ημέρες προτού ανακαλυφθούν οι ασύρματοι. Και όλα τα άλλα που αναφέρθηκαν εδώ, περί σχολίων κ.λπ., υπήρχαν και στην άλλη δίκη, ώστε δεν υπάρχει τίποτα το νεότερο που παρουσιάστηκε τώρα.
Κατέθεσαν εδώ για παράνομο μηχανισμό. Είναι κοινό μυστικό ότι το ΚΚΕ έχει παράνομο μηχανισμό. Ως αρχή του κόμματος αυτό υπάρχει από το 1903, όταν τον πρωτόφτιαξε ο Λένιν και μίλησε για συνδυασμό νόμιμης και παράνομης δουλειάς. Ο παράνομος μηχανισμός είναι μια κατάσταση νόμιμης άμυνας, όταν υπάρχουν νόμοι 509 και άλλα, για να μπορέσει να διατηρηθεί το κόμμα που βρίσκεται στην παρανομία. Το ΚΚΕ εδώ στην Ελλάδα είναι από το 1925 στην παρανομία, από τον καιρό του Πάγκαλου, και έχει σκοπό ο παράνομος μηχανισμός να αναπτύξει τις νόμιμες οργανώσεις ώστε να μπορούν να εκπληρώνουν τον σκοπό τους και σκοπός τους είναι η πάλη του λαού για το ψωμί και για τη λευτεριά του. Γι’ αυτό ακριβώς και η μεγάλη μάχη δίνεται για τον παράνομο μηχανισμό και οι αντίπαλοί μας προσπαθούν να τρομοκρατήσουν όσους δουλεύουν στον παράνομο μηχανισμό.
Εγώ δεν αρνούμαι ότι ήρθα στην Ελλάδα ακριβώς για να εφαρμόσω τη γραμμή του κόμματος. Στο εξωτερικό άλλωστε έμεινα 3-4 μήνες όλους όλους, πάντοτε ήμουν εδώ. Το ζήτημα είναι ποια είναι αυτή η πολιτική, διότι εδώ και από τις δύο πλευρές υπάρχει αντίθεση και παρεξήγηση. Δεν θα αρχίσω να ανατρέχω στο παρελθόν διότι δεν είναι οι αντίπαλοί μας οι αναμάρτητοι που μπορούν να βάλουν τον λίθο εναντίον μας και ξέρουμε καλά πώς προκλήθηκε και ο Δεκέμβριος και ο εμφύλιος πόλεμος και δεν είναι με το μέρος μας το λάθος, το αμάρτημα. Εν πάση περιπτώσει εμείς σταματήσαμε, υποχρεωθήκαμε να σταματήσουμε τον εμφύλιο πόλεμο και διακηρύξαμε ότι από δω και πέρα με όλες μας τις δυνάμεις θα αγωνισθούμε για το ψωμί, για ελευθερίες, δικαιοσύνη και γενική αμνηστία. Μα υπάρχουν πρόσφυγες έξω και αυτοί αποτελούν απειλή για την Ελλάδα και τι θα γίνει; Οι πρόσφυγες είναι αναγκαστικά έξω. Πρώτα πρώτα, δεν είναι σωστό ότι εκπαιδεύονται και γυμνάζονται στρατιωτικά. Εάν πάρετε τα ίδια τα «Στρατιωτικά Νέα», το φύλλο του Γενικού Επιτελείου επανειλημμένα έχει γράψει ότι δουλεύουν «σαν είλωτες» στα διάφορα εργοστάσια, κολχόζ κ.λπ. Επομένως είναι καινούργιο φασούλι το ότι γυμνάζονται για να έρθουν στην Ελλάδα. Η ξενιτιά είναι πικρό πράγμα και ο καθένας απ’ αυτούς νοσταλγεί και θέλει να έρθει στην Ελλάδα. Όλα αυτά που λέγονται είναι συκοφαντίες και ψέματα και θα σας φέρω ένα παράδειγμα. Δημοσιεύθηκαν μερικές φωτογραφίες από Ελληνόπουλα που είχαν ορισμένα πηλήκια στις σχολές που δουλεύουν, σχολές τεχνικές.
Γράφουν οι εφημερίδες ότι αυτά εκπαιδεύονται στρατιωτικά. Ένα σχόλιο όμως στον «Εθνικό Κήρυκα» με τίτλο τα Ελληνόπουλα λέει: «Ο Ραδιοφωνικός Σταθμός των συμμοριτών μεταδίδει ότι παρεχαράχθησαν αι φωτογραφίαι των ελληνοπαίδων που εδημοσιεύθησαν εις τον ημερήσιον Τύπον με στολάς στρατιωτικάς από τα σχολεία της Κομινφόρμ. Ένα από αυτά τα παιδιά, μεταδίδει ο σταθμός, ευρίσκεται πράγματι εις Τσεχοσλοβακίαν, η στολή όμως την οποίαν φέρει δεν είναι στρατιωτική αλλά στολή ανθρακωρύχου, όπως φαίνεται και από τις δυο αξίνες χιαστί που υπάρχουν εις το πηλήκιόν του. Τα Ελληνόπούλα λοιπόν που ευρίσκονται εις τας χώρας του παραπετάσματος ομολογούν οι ίδιοι ότι τα έχουν και εργάζονται κατά τον πλέον σκληρόν τρόπον και νεαραί ακόμα υπάρξεις γίνονται ανθρακωρύχοι διά να δουλέψουν δια τον κόκκινον φασισμόν. Παραδέχονται λοιπόν ότι συμβαίνει ένα τέτοιο πράγμα». Εν πάση περιπτώσει το ζήτημα είναι ότι ούτε ετοιμάζουμε καμιά επίθεση στην Ελλάδα ούτε ποτέ διακηρύξαμε τέτοια πράγματα είτε φανερά είτε κρυφά. Οι πρόσφυγες έξω δουλεύουν για να ζήσουν. Όλοι θέλουν να έρθουν στην Ελλάδα και τα παιδιά και οι μεγάλοι, φθάνει φυσικά να υπάρξουν οι κατάλληλες συνθήκες και το κλίμα, που συνίσταται στην άμβλυνση των παθών, όταν σταματήσουν οι έμποροι του μίσους να αναπτύσσουν ακριβώς αυτό το μίσος.
Ένα άλλο σημείο αφορά τις σχέσεις με τις διάφορες χώρες και ειδικά τη Σοβιετική Ένωση. Κάθε κόμμα έχει τη δική του πολιτική και τα αστικά κόμματα δεν είναι απολύτως σύμφωνα στην εξωτερική τους πολιτική· άλλα προσεγγίζουν προς την Αμερική και άλλα αμφιταλαντεύονται μεταξύ Αμερικής και Αγγλίας. Έτσι και εμείς έχουμε την εξωτερική μας πολιτική. Πιστεύουμε ότι αν η Ελλάδα παρασυρθεί σε ένα νέο πόλεμο, ο πόλεμος αυτός μόνον καταστροφές μπορεί να της φέρει και συνεπώς η θέση της είναι να μείνει έξω από κάθε περιπέτεια. Πιστεύουμε επίσης ότι η εξάρτηση από την Αμερική όχι μόνο θα βλάψει την Ελλάδα, αλλά θίγει και την ανεξαρτησία της. Να σας φέρω ένα παράδειγμα. Προχθές περιμέναμε όλοι να δούμε τι θα πει ο Πιουριφόι, σε τέτοιο μάλιστα βαθμό που και ο ίδιος αναγκάστηκε να κάνει δηλώσεις και να πει: (Γράφουν οι εφημερίδες) «…Οι Έλληνες πρέπει να πάψουν να ερωτούν περί των προθέσεων της αμερικάνικης πρεσβείας και ν’ αποφασίσουν οι ίδιοι εάν θέλουν ή όχι την κυβέρνησιν των» («Βήμα» 23/2). Νομίζω ότι δεν χρειάζεται σε τέτοιο βαθμό να δένεται η Ελλάδα από μια μεγάλη δύναμη γιατί ασφαλώς θίγει την ανεξαρτησία της.
Επίσης ένας καινούργιος πόλεμος δεν πρέπει να βρει την Ελλάδα αντίθετη στη Σοβιετική Ένωση, με την οποία δεν μας χωρίζει τίποτα και στο κάτω κάτω της χρωστούμε και τη λευτεριά μας, γιατί αν δεκαπέντε εκατομμύρια Σοβιετικοί εργάτες δεν θυσιάζονταν στον πόλεμο ίσως η Ευρώπη να στέναζε κάτω από την μπότα των Γερμανών. Αυτή είναι η πολιτική που πιστεύουμε ότι πρέπει να ακολουθήσει η Ελλάδα. Και ποιος πιστεύει ότι η πολιτική αυτή είναι προδοτική; Μέσα στο πλαίσιο της πολιτικής αυτής που εξυπηρετεί την Ελλάδα παρακολουθούμε όλες τις εκδηλώσεις της πολιτικής ζωής της χώρας και μας ενδιαφέρουν όλοι οι τομείς της, και ο πολιτικός και ο κοινωνικός και φυσικά και κάθε ενδεχόμενο πολεμικής προετοιμασίας που κάνει η χώρα.
Γενικά μας ενδιαφέρουν όλα τα παρασκήνια της πολιτικής και κοινωνικής ζωής της χώρας. Ένας άλλος πολιτικός που κυκλοφορεί ελεύθερα μπορεί να πάει στου Ζαχαράτου ή στους διαδρόμους της Βουλής και να τα μαθαίνει όλα αυτά. Εμείς που ζούμε παράνομα πρέπει να αναζητήσουμε αναγκαστικά άλλους τρόπους για να μπορέσουμε να μάθουμε ό,τι είναι δυνατόν να μάθουμε και απ’ αυτό ακριβώς προέρχεται και το ενδιαφέρον μας να μαζεύουμε διάφορες πληροφορίες όπως ανέφερα και στην προηγούμενη δίκη, που έδινε πληροφορίες και ο ιδιαίτερος του Τσουδερού και του υπουργού Τύπου κ.λπ. Από του σημείου όμως αυτού μέχρι του να μας κατηγορούν για κατασκοπεία υπάρχει μεγάλη απόσταση. Έχω ένα απόκομμα του «Έθνους» που λέει τα εξής: «Ν. ΥΟΡΚΗ 18/2/52. Κατά τηλεγράφημα των Τάιμς εκ Λευκωσίας Κύπρου θα κατασκευασθεί εις την νήσον αυτήν μεγάλη αμερικανική αεροπορική βάσις, δυναμένη να χρησιμοποιείται από τα καλύτερα των αμερικάνικων βομβαρδιστικών, τα εξακινητήρια «Β 36″. Προσωπικόν εκ 3.000 Αμερικανών θα εγκατασταθεί εις Κύπρον».
Έρχομαι τώρα σε ένα άλλο σημείο. Από την προηγούμενη δίκη ως τη σημερινή ποια νέα στοιχεία προέκυψαν για να μας παραπέμψουν πάλι. Ένα στοιχείο είναι οι ασύρματοι και συγκεκριμένα ότι εγώ είχα τους ασυρμάτους. Πρώτα απ’ όλα για να καθοδηγεί κανείς τους ασυρμάτους προϋποθέτει μιαν επίσκεψη σ’ αυτούς. Η Καλλιθέα δεν λέει τίποτα. Λέει μόνο ο Αργυριάδης ότι πέρασα εγώ κάποτε από εκεί αλλά με αναγνώρισε αργότερα, όταν είδε τις φωτογραφίες στους τοίχους. Με τον Αργυριάδη καθήσαμε μαζί αρκετό καιρό στη φυλακή στην Ακροναυπλία. Δεν νομίζω ότι ήταν ανάγκη να με δει στις φωτογραφίες για να με γνωρίσει. Ίσως να οφείλεται κι αυτό στη δειλία του Αργυριάδη και του αδερφού του, όπως άλλωστε κατατέθηκε.
Ένα άλλο είναι τα ίδια σήματα που «διεβιβάζοντο» στην ηγεσία του κόμματος όπως κατατέθηκε. Αυτά τα πιάσανε στον αέρα και ύστερα αποκρυπτογραφήθηκαν. Και εδώ μένουν πολλά ερωτήματα και ερωτηματικά. Ποιος μπορεί να εγγυηθεί την αλήθεια αυτών των σημάτων, αφού δεν υπάρχει απόδειξη ότι είναι πραγματικά; Μα παρουσιάζουν αληθοφάνεια. Γιατί ο Βαβούδης δεν έκαψε τον κώδικα; Αλλά ας δούμε τώρα τι αληθοφάνεια έχουν τα σήματα. Από όλα όσα ανακοινώθηκαν δεν υπάρχει περίπτωση που το ίδιο το σήμα να αποκαλύψει κάποιο γεγονός. Και η περίπτωση του Μπάτση και σειρά άλλων γεγονότων, όλα αυτά είχαν αποκαλυφθεί και είχαν γραφεί στις εφημερίδες. Επίσης υπάρχουν και ανακρίβειες μέσα. Θα αναφέρω τούτο. Αναφέρθηκε ότι «ο 21 μετεφέρθη στις αρχές Αυγούστου στις φυλακές και από κει μας έστειλε ειδοποίηση να τον βάλουμε υποψήφιο». Εγώ δεν μεταφέρθηκα ποτέ στις φυλακές. Ήμουν απομονωμένος στην Ασφάλεια. Ας κάνουμε την υπόθεση ότι όλα τα σήματα είναι αυθεντικά, γνήσια. Για να δούμε πού μπορεί να στηριχθεί η κατηγορία περί κατασκοπείας. Το γεγονός ότι στέλνονταν στην ηγεσία του κόμματος, αυτό δεν αποτελεί στοιχείο. Θα σας διαβάσω το εξής από την «Καθημερινή». «Ο ηγέτης του γαλλικού κόμματος Μορίς Τορέζ, ο οποίος μετέβη προ έτους και πλέον εις την Ρωσίαν δια να υποβληθεί εις θεραπείαν δια προσβολήν παραλύσεως, κατευθύνει την δράσιν του κόμματός του εις την Γαλλίαν από την Σοβιετικήν Ένωσιν». « Η «Ουμανιτέ» εδημοσίευσεν εις την πρώτη σελίδα της μία συνέντευξιν του Τορέζ με τον γραμματέα του κόμματος Ογκίστ Λεκέρ, ο οποίος λέγει ότι η γενική κατάστασις του Μορίς του επιτρέπει να λαμβάνει ενεργόν μέρος εις την καθοδήγησιν του κόμματός μας».
Έπειτα σε εκατοντάδες σήματα που υπάρχουν στην περίοδο που ήμουν εγώ ελεύθερος μόνον δύο αναφέρονται σε στρατιωτικές πληροφορίες και ελάχιστα άλλα όταν πια εγώ δεν ήμουν έξω. Σε ένα από αυτά αναφέρεται ότι σε ένα ξερονήσι γίνονται έργα και στη συνέχεια αναφέρει ότι ένας όρος της ελληνοτουρκικής συμμαχίας είναι να μην προβάλει η Ελλάδα αξιώσεις για την Κύπρο και γενικά αναφέρεται στις σχέσεις μας με την Τουρκία. Αν λογαριάσει κανείς ότι πριν από λίγες μέρες σε τούρκικη εφημερίδα δημοσιεύθηκε σχετικό άρθρο για την Κύπρο και τα Δωδεκάνησα, δεν νομίζω ότι πρόκειται περί πληροφορίας η οποία έχει στρατιωτική αξία. Σε παρόμοιες πληροφορίες σωστό θα ήταν να αναφέρονται και συντεταγμένες, διότι άλλως δεν έχουν έννοια. Μια δεύτερη πληροφορία είναι εκείνη που λέει ότι στον Αχλαδόκαμπο γίνονται οχυρά. Τι οχυρά να γίνουν εκεί; Μήπως κάναν κανένα κτίριο για να μείνουν οι χωροφύλακες; Μπορεί κανείς να διαπιστώσει αν εκεί γίνονταν οχυρά. Αυτές είναι όλες οι πληροφορίες που υποθέτω ότι δόθηκαν αυτή την περίοδο. Στην προηγούμενη δίκη υπήρχαν περισσότερες πληροφορίες στρατιωτικής φύσης. Αυτή είναι η κατασκοπεία που τόση εκμετάλλευση έγινε από τον εσωτερικό και εξωτερικό Τύπο.
Έρχομαι τώρα σε ένα άλλο θέμα, το θέμα των χρημάτων. Και αν υποθέσει κανείς ότι όλα αυτά που λέει ο Μπάτσης, είναι τελείως ακριβή πρόκειται περί ενός ποσού το οποίον νομίζω ότι το πολύ πολύ δεν περνάει τα τετρακόσια εκατομμύρια σε περίοδο ενάμιση χρόνου. Αν κάνει κανείς έναν υπολογισμό και συγκεκριμένα αν τα συγκρίνει με τα έξοδα τα οποία έχουν τα άλλα κόμματα, θα διαπιστώσει ότι δεν πρόκειται περί μεγάλου ποσού. Σαν παράδειγμα σας αναφέρω τα έξοδα του Πλαστήρα κατά την προεκλογική περίοδο και τα έξοδα του Συναγερμού κατά την περιοδεία του Παπάγου στην Πελοπόννησο που ανήλθαν σε δύο δισεκατομμύρια δραχμές.
Πρόκειται περί μεγάλου ποσού όταν απ’ αυτό διατέθηκαν τόσα χρήματα διά να συντηρηθούν άνθρωποι εξόριστοι και φυλακισμένοι, οικογένειες εξορίστων και για τόσην άλλη παράνομη δουλειά, έντυπο υλικό, προκηρύξεις κ.λπ.; Είναι μια σταγόνα στον ωκεανό. Τώρα από πού προέρχονται αυτά τα χρήματα μπορεί κανείς να το ξέρει. Από εράνους στο εσωτερικό και το εξωτερικό, όπως στη Γαλλία και σε άλλες χώρες. Μπορούσαμε δε να βρούμε και περισσότερα χρήματα και θα σας αναφέρω το εξής: Στο εξωτερικό δουλεύουν τριάντα χιλιάδες πρόσφυγες. Αυτοί αν κάνουν έναν έρανο και διαθέσουν ένα μεροκάματό τους θα μαζευτούν τεσσεράμισι χιλιάδες χρυσές λίρες που θα μπορούσε έτσι να ενισχυθεί το Κομμουνιστικό Κόμμα. Δεν έχω να προσθέσω περισσότερα.
Ο υπουργός των Εσωτερικών είπε ότι η δίκη αυτή θα είναι πολύ διδαχτική. Κατά τη γνώμη μου θα είναι πραγματικά διδαχτική. Το δίδαγμα που θα βγει είναι ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα δεν χτυπιέται με τέτοια μέσα. Όπως απέδειξε η ιστορία του ως τα τώρα έχει βαθιές ρίζες ακατάλυτες, ποτισμένες με αίμα που έχυσε στους αγώνες για την Ελλάδα και τον ελληνικό λαό. Εμείς πιστεύουμε στην πιο σωστή θεωρία που διανοήθηκαν τα πιο προοδευτικά μυαλά της ανθρωπότητας. Και η προσπάθειά μας, ο αγώνας μας είναι να γίνει η θεωρία αυτή πραγματικότητα για την Ελλάδα και τον κόσμο ολόκληρο! Αγαπάμε την Ελλάδα και το λαό της περισσότερο από τους κατηγόρους μας. Το δείξαμε όταν εκινδύνευε η ελευθερία, η ανεξαρτησία και η ακεραιότητά της και ακριβώς αγωνιζόμαστε για να ξημερώσουν στη χώρα μας καλύτερες μέρες χωρίς πείνα και πόλεμο. Για τον σκοπό αυτό αγωνιζόμαστε και όταν χρειαστεί θυσιάζουμε και τη ζωή μας. Πιστεύω ότι δικάζοντάς μας σήμερα, δικάζετε τον αγώνα για την ειρήνη, δικάζετε την Ελλάδα. Δεν έχω τίποτα άλλο να προσθέσω».
Ο Εμφύλιος Πόλεμος που ρήμαξε τη χώρα τελείωσε και ένας απ’ τους πολλούς φυγάδες αγωνιστές της Αριστεράς, ο Νίκος Μπελογιάννης, ο άνθρωπος με το αφοπλιστικό χαμόγελο και το γαρύφαλλο, πρώην λοχαγός του ΕΛΑΣ, επιστρέφει στην Ελλάδα… Με το συνθηματικό όνομα Κώστας κρύβεται στο σπίτι ενός συντρόφου κι έρχεται σ’ επαφή με τον Νίκο Πλουμπίδη, καθώς και με άλλα μέλη του παράνομου Κομμουνιστικού Κόμματος.
Η κυβέρνηση Πλαστήρα, θέλοντας να εδραιώσει τη γαλήνη και να βοηθήσει την ανασυγκρότηση του τόπου, αντιμετωπίζει τους κομμουνιστές με σχετική επιείκεια. Οι στρατιωτικοί και οι μυστικές υπηρεσίες, όμως, με επικεφαλής τον Διευθυντή Ασφαλείας και τον αρχηγό της ΚΥΠ –υπό την άμεση καθοδήγηση του αμερικανού σταθμάρχη της ΣΙΑ και του πρέσβη των ΗΠΑ– δεν βλέπουν με καλό μάτι τις εξελίξεις, ιδιαίτερα όταν το κόμμα του Πλαστήρα ξανακερδίζει τις εκλογές.
Στην προσπάθειά τους να υπονομεύσουν την κυβέρνηση, στήνουν μια «κομμουνιστική συνωμοσία» και δίνουν ευρεία δημοσιότητα στη σύλληψη του Μπελογιάννη και της αγαπημένης του συντρόφου Έλλης Ιωαννίδου, καθώς και μερικών άλλων μελών του ΚΚΕ. Το έκτακτο στρατοδικείο, με συνοπτικές διαδικασίες, τους καταδικάζει σε θάνατο αλλά ο πρωθυπουργός Πλαστήρας αναστέλλει την εκτέλεση της ποινής.
Τους οδηγούν σε νέο, τακτικό στρατοδικείο αυτή τη φορά. Στη δίκη, οι κατηγορούμενοι καταθέτουν ευθαρσώς ότι δεν δικάζονται για τις πράξεις τους αλλά για τις ιδέες τους, κι αρνούνται διαρρήδην το χαλκευμένο κατηγορητήριο. Παρ’όλα αυτά, το δικαστήριο καταδικάζει σε θάνατο οκτώ από τους κατηγορούμενους και οι Αμερικανοί πιέζουν την κυβέρνηση και τον Βασιλιά να μην τους δώσει χάρη.
Ο Πλουμπίδης στέλνει επιστολή, με την οποία διαβεβαιώνει ότι αυτός είναι ο επικεφαλής του παράνομου μηχανισμού του κόμματος και όχι ο Μπελογιάννης, αλλά τόσο οι ελληνικές μυστικές υπηρεσίες, όσο και η εκτός Ελλάδας ηγεσία του ΚΚΕ θεωρούν την επιστολή του πλαστή. Για να μην κινδυνεύσει η ενότητα του κόμματος, οι Μπελογιάννης και Πλουμπίδης δεν δίνουν περαιτέρω έκταση στο γεγονός. Ο πρώτος και τρεις σύντροφοί του οδηγούνται νύχτα στο εκτελεστικό απόσπασμα.
Κάτω από το δικό του, ονόματα «βαριά« του ελληνικού κινηματογράφου, όπως: Μάνος Κατράκης, Πέτρος Φυσσούν, Κώστας Καζάκος, Αλέκος Αλεξανδράκης, Άγγελος Αντωνόπουλος, Αντώνης Αντωνίου, Βαγγέλης Καζάν και Μίρκα Παπακωνσταντίνου που υποδύθηκε τη σύντροφο του Μπελογιάννη, την Έλλη Παππά.
Ακολουθεί μια συζήτηση αναμνήσεων από το αρχείο του ΑΠΕ-ΜΠΕ, με τον άνθρωπο που ο σκηνοθέτης της ταινίας και εκ των σεναριογράφων Νίκος Τζίμας, (ο άλλος ήταν ο δημοσιογράφος Πότης Παρασκευόπουλος) επέλεξε για να υποδυθεί τον Νίκο Μπελογιάννη.
Κάπως έτσι λοιπόν άρχισαν όλα
Πώς προέκυψε και σας πρότειναν ένα ρόλο με απαιτήσεις τη στιγμή που δεν είχατε ιδέα από ηθοποιία; ρωτάμε τον Φοίβο Γκικόπουλο, ομότιμο καθηγητής σήμερα του Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης.
“Τον ρόλο του Μπελογιάννη στην ταινία ήταν να τον παίξει ο Ιταλός ηθοποιός Τζιάν Μαρία Βολοντέ (Gian Maria Volonte), με τον οποίο ο σκηνοθέτης Νίκος Τζίμας είχε υπογράψει συμβόλαιο. Έτσι, έψαχνε έναν μεταφραστή για τα Ιταλικά, κυρίως για το κομμάτι της απολογίας, που ήταν το βασικό τμήμα της ταινίας.
Απευθύνθηκε στο Ιταλικό Ινστιτούτο, απ΄ όπου τον παρέπεμψαν σ΄εμένα. Τότε δίδασκα και στο μεταφραστικό τμήμα του Ιταλικού Ινστιτούτου και ήμουνα και μεταφραστής. Βρεθήκαμε. Μου έδωσε τα κείμενα και μεταξύ αστείου και σοβαρού με λέει: “Α ρε γαμώτο, να σε είχα συναντήσει νωρίτερα. Ποιος Βολοντέ και ξέρω εγώ… Εσύ θα ήσουν ο Μπελογιάννης”.
Στη συνέχεια, ένα βράδυ, έτσι ξαφνικά μου τηλεφωνεί από τη Ρώμη και εν εξάλλω μου λέει: ο Βολοντέ έσπασε το συμβόλαιο γιατί αρρώστησε. Επιστρέφω αύριο στην Ελλάδα και αρχίζουμε τα γυρίσματα. Δεν κατάλαβα του λέω, ποια γυρίσματα;… Θα πάρεις εσύ το ρόλο, μου λέει και επιμένει…
Φθάνοντας στην Ελλάδα μου τηλεφωνεί από το αεροδρόμιο και μου ζητάει να βρεθούμε για να κουβεντιάσουμε. Ήδη η μισή ταινία είχε ολοκληρωθεί. Έλειπαν μόνο οι σκηνές με τον Μπελογιάννη.
Εγώ από την άλλη την ιστορία του Μπελογιάννη την ήξερα. Είχα διαβάσει και το σενάριο και δεν σου κρύβω ότι κάτι μ΄έτρωγε μέσα μου, κάτι με γοήτευε… Με άλλα λόγια: “τραβάτε με κι ας κλαίω” ήταν το θέμα. Τελικά δέχτηκα! Κάπως έτσι λοιπόν άρχισαν όλα”.
Πως νοιώσατε συνειδητοποιώντας ποιοι ήταν οι συμπρωταγωνιστές σας; “Τι να σας λέω…. Το πρώτο που σκέφτηκα ήταν, τι δουλειά έχω εδώ μέσα; Σκεφτόμουν συνέχεια, πως θα αντιδράσουν άραγε όλοι αυτοί οι γνωστοί ηθοποιοί;
Και πως αντέδρασαν; Όλοι τους ήταν άψογοι απέναντί μου. Ά-ψο-γοι! Για παράδειγμα: Εγώ όπως σας είπα δεν είχα διόλου πείρα ηθοποιού. Εκτός από κάτι σχολικές παραστάσεις δεν είχα καμιά άλλη σχέση με ηθοποιία και γυρίσματα ταινιών. Είπαμε να κάνουμε ένα δοκιμαστικό. Το γυρίσαμε με τον Αντώνη Αντωνίου. Ήταν άψογος. Να είναι καλά ο άνθρωπος! Με βοήθησε πολύ. Ο Κατράκης πάλι ήταν συγκλονιστικός. Με ενθάρρυνε. Μου έλεγε συνέχεια: “ μη σταματάς, συνέχισε”. Την ίδια ώρα ο υπεύθυνος φωτογραφίας, ο Νίκος Καβουκίδης, με τις συμβουλές του με βοήθησε πάρα πολύ.
Γενικότερα αυτό που που έχω να πω είναι ότι όλοι οι “συνάδελφοι” (εντός εισαγωγικών) με αντιμετώπισαν με τον καλύτερο τρόπο και με βοήθησαν πολύ”.
Πόσο σας επηρέασε η ενσάρκωση του Νίκου Μπελογιάννη και ό,τι “κουβαλούσε” αυτό το όνομα; “Αν και ήμουν ήδη διαμορφωμένος πολιτικά και δεν ήμουν “ παρθένος” σε τέτοιου είδους επιρροές, μπορώ να πω ότι το έζησα πολύ έντονα. Ειδικά το κομμάτι της απολογίας στο δικαστήριο και βεβαίως της εκτέλεσης. Η φόρτιση ήταν πολύ έντονη. Στο δικαστήριο είχα αποξενωθεί απ΄όσα συνέβαιναν γύρω μου. Πραγματικά ζούσα τη σκηνή…
Συνήθως τα γυρίσματα γίνονται δύο, τρεις ή και περισσότερες φορές, ώσπου ο σκηνοθέτης να μείνει ευχαριστημένος από το αποτέλεσμα. Εγώ, αν και δεν ήμουν επαγγελματίας, έβγαλα τη σκηνή της απολογίας με την πρώτη… Η σκηνή γυρίστηκε ακόμη μία φορά, για παν ενδεχόμενο!”.
Σημαντικό κομμάτι της σημερινής νεολαίας φαίνεται να μην γνωρίζει καν την ύπαρξη του Νίκου Μπελογιάννη.
Αν τους είχατε μπροστά σας, τι θα τους λέγατε; Όχι μόνο σε αυτούς αλλά σε όλους του νέους θα έλεγα να ενσκύψουν στην ιστορία της Ελλάδας, στην ιστορία του τόπου, να μάθουν, να ψάξουν και να έχουν ανοιχτό μυαλό. Να μην εγκλωβίζονται στον κόσμο των ριάλιτι και σε όλη αυτή την πολιτισμική υποβάθμιση…
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΟΥΣ ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ
Όπερα σε δυο πράξεις και δέκα σκηνές σε λιμπρέτο του συνθέτη.
ΕΤΟΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ 2000
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΡΩΤΗ
ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΓΙΑ ΤΟ MIKISRADIO ΣΠΥΡΟΣ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ
Λυσιστράτη σοπράνο
Κλεονίκη σοπράνo
Μυρρίνη σοπράνο κολορατούρα
Λαμπιτώ μετζοσοπράνο
Ποιητής τενόρος
Κορυφαίος βαρύτονος
Πρόβουλος τενόρος
Κινησίας βαρύτονος
Κήρυξ(Λάκων) μπάσος
Χορός Γυναικών-Χορός Αθηναίων-Χορός Λακώνων
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
A’ ΠΡΑΞΗ
(Μετά την Εισαγωγή μπαίνει δαφνοστεφής ο Ποιητής.
Υποτίθεται ότι είναι ο Αριστοφάνης, όμως σε ορισμένες περιπτώσεις
Εξωτερικά μοιάζει με τον συνθέτη.)
ΣΚΗΝΗ 1
ΠΟΙΗΤΗΣ
Στην Αθήνα κάποια φορά
στης Ακρόπολης τη σκιά
η Λυσιστράτη στρατηγός
κι ο στρατός της ερωτικός.
Με όπλα τα κάλλη των γυναικών
Τον Αρη καλά πολεμά
να φέρει την Ειρήνη.
Μες στο έργο μας το μουσικό
δίδαγμα έχουμε ηθικό:
από χιλιάδες αγαθά
την Ειρήνη φυλάξτε καλά.
Η πρώτη και πρωταρχική
αυτή που τιμά τη ζωή.
Αδέρφια,δώστε τα χέρια!
(Βγαίνει ο Ποιητής και μπαίνει η Λυριστράτη.)
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Αν τις καλούσες στη γιορτή του Βάκχου
η του Πάνα-απ΄το πλήθος,
απ΄το πλήθος τα ταμπούρλα
δεν θα μπορούσες να περάσεις.
Και τώρα μήτε μια δεν φάνηκε!
(Μπαίνει η Κλεονίκη.)
Μα να την η γειτόνισσα
Γεια σου Κλεονίκη!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Γεια σου Λυσιστράτη!
Ταραγμένη και κατσούφα σε βλέπω.
Μη σουφρώνεις τα φρύδια σου
σαν περισπωμένη!
Δεν σου πάει!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Μου καίγεται η καρδιά.
Τα ΄χω με τις γυναικούλες
κι ας πιστεύουν οι άντρες
πως είμαστε πανούργες.
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Τι δηλαδή,δεν είμαστε;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Τις κάλεσα κι αυτές κοιμούνται…
Αν και το ζήτημα είναι σπουδαίο!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Πώς να ξεπορτίσει μια γυναίκα…
Άλλη να φροντίσει τον άντρα της,
αλλη να ξυπνήσει τον δούλο,
αλλη να κοιμίσει το μωρό της,
να το ταίσει,
να το ξεσκατίσει.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Πες μου!
(με νόημα)
Πόσο μεγάλο είναι
αυτο το σπουδαίο;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
(Δείχνει το μέγεθος.)
Πελώριο!Χοντρό!Ζουμερό!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Τότε γιατί δεν έρχονται;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Ο νους σου πάει στο πονηρό…
Δεν μιλάω γι΄αυτό…
Αν ήταν έτσι,όλες θα τρέχανε!
Άλλο έχω στο νου μου.
Σπουδαίο!
Νύχτα-μέρα αυτό σκέφτομαι.
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Το ΄χεις ψιλοδουλεμένο…
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Απ΄ τις γυναίκες κρέμεται
η σωτηρία της Ελλάδας!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
(κατ΄ιδίαν)
Αν ήταν έτσι,θα ΄πεφτε…
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Απ’ τις γυναίκες κρέμεται το Κράτος!
Χωρίς εμάς, χαμένοι οι Πελοποννήσιοι!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
(κατ΄ ιδιάν)
Καλύτερα χαμένοι!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Και οι Βοιωτοί!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Τι λες;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Όλες μαζί να συνταχτούμε!
Αθηναίες,Πελοποννήσιες,Βοιωτές
Να σώσουμε την Ελλάδα!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Τι καλό μπορεί να βγει απ’ τη γυναίκα;
Γυναίκα σημαίνει καθισιό,
Φουστάνια,στολίδια,αρώματα.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Αυτά ακριβώς
Θα σώσουν την Ελλάδα!
Είναι τα όπλα μας!
Τα ξώπλατα,τα διάφανα,τα κουνιστά!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Μα πώς;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Έτσι που να μη σηκώνει όπλο πια ο άντρας!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Έτσι ευθύς-Έτσι ευθύς ξεβρακώνουμαι κι εγώ!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Μήτε ασπίδα!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Θα βάλω μίνι μπανιερό!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Μήτε σπαθί!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Γοβάκι κόκκινο.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Δεν θα πρεπε λοιπόν όλες εδώ να ρθουν;
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Έπρεπε να ΄ρθουν πετώντας!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Οι Αθηναίες δεν κάνουνε ποτέ καλή δουλειά.
Μήτε από τα παράλια μάς ήρθε καμιά,
Μήτε απ’ τη Σαλαμίνα μάς ήρθε καμιά.
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Μα το ξέρω!Με καράβια ξεκινήσαν’χαράματα.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Κι αυτές από τις Αχαρνές, που νόμιζα-
που νόμιζα πως θα ΄ρθουν πρώτες!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Να,έρχονται!΄Ερχονται!
ΣΚΗΝΗ 2
(Μπαίνουν γυναίκες από την Αθήνα,τις Αχαρνές
και την Σαλαμίνα, με επικεφαλής τη Μυρρίνη.)
ΜΥΡΡΙΝΗ
Αργήσαμε λίγο Λυσιστράτη.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Θύμωσα,,Μυρρίνη,
Το θέμα είναι σοβαρό,κι εσείς με το πάσο σας.
ΜΥΡΡΙΝΗ
Τη βρακοζώνη μου έψαχνα μες στο σκοτάδι.
Όμως λέγε!Τι μας θέλεις;
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Κάλλιο να περιμένουμε
τις Πελοποννήσιες και τις Βοιωτές.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Έχεις δίκιο…
Μα να, η Λαμπιτώ από τη Σπάρτη έρχεται.
(Μπαίνουν Κορίνθιες, Βοιωτές, Σπαρτιάτισσες,με επικεφαλής τη Λαμπιτώ.)
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
(προς τη Λαμπιτώ)
Χρυσή μου, καλώς όρισες!
Τι θάμπος! Τι ομορφιές!
Όλη αστράφτεις!
Τι κορμί γεροδεμένο!
ΛΑΜΠΙΤΏ
Γυμνάζομαι, κι όταν πηδάω
οι φτέρνες μου χτυπούν τον πισινό μου.
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Βρε τι βυζιά είναι τούτα!
ΛΑΜΠΙΤΩ
Μου τα μαλάζεις;
Θες να τ’ αγοράσεις;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Και τούτη η κοπελιά πουθέ μας έρχεται;
ΛΑΜΠΙΤΩ
Ρουμελιώτισσα! Κι από σόι μεγάλο!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Ωραία παχιά χωράφια έχουν στη Ρούμελη!
Και τούτη η σουσουράδα;
ΛΑΜΠΙΤΩ
Απ’ το στενό της Κορίνθου…
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Καθόλου στενό!
Πλούσιο από μπρός και από πίσω.
ΛΑΜΠΙΤΩ
Μου λέτε ποιος μας κάλεσε;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Εγώ!
ΛΑΜΠΙΤΩ
Τι μας θέλεις;
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Ναι! Μά τον Δία!
Φανέρωσε το μυστικό σου.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Φυσικά! Όμως θέλω κάτι να σας ρωτήσω.
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Ό,τι θέλεις.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Ποθείτε ή όχι των παιδιών σας τους πατεράδες;
Στον πόλεμο είναι όλοι!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Στη θράκη πέντε μήνες ο δικός μου
φυλάει τον πουλημένο στρατηγό του.
ΜΥΡΡΙΝΗ
Εφτά μήνες στην Πύλο είναι ο καλός μου.
ΛΑΜΠΙΤΩ
Κι ο δικός μου σαν τύχει και το σκάσει,
όσο να τον σφίξω, αρπάζει την ασπίδα και το δρόμο.
ΟΛΕΣ ΜΑΖΙ (σε τετραφωνία)
ΜΥΡΡΙΝΗ ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ ΚΛΕΟΝΙΚΗ ΛΑΜΠΟΤΏ
Είναι στον πόλεμο
οι πατεράδες
των παιδιών μας.
Έρημες, μόνες,
Μονάχες είμαστε.
Να σταματήσει
το κακό.
Οι άνδρες
να γυρίσουν
και τα σπίτια
να γεμίσουν
με γέλια
και χαρές.
Είναι στον πόλεμο.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Ούτε στάχτη δεν απόμεινε
απ’ τους αγαπημένους μας
απ’τον καιρό που η Μίλητος μας πρόδωσε…
(Αλλάζει ύφος.)
Αχ να ΄χα μια πέτσινη λεγάμενη οχτώ πόντους
να βολευτώ.
Λοιπόν δεν έχω δίκιο;
Αν βρω τρόπο θα με βοηθήσετε;
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Θα πούλαγα το φόρεμά μου,
κι όσα πιάσω τα πίνω σε μια μέρα!
ΜΥΡΡΙΝΗ
Το κορμί μου σκίζω στα δυο
Και το μισό χαρίζω!
ΛΑΜΠΙΤΩ
Αν είν’ να δω Ειρήνη.
στην κορφή του Ταΰγετου σκαρφαλώνω!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Ιδού λοιπόν το μυστικό μου:
Αν θέλουμε Ειρήνη,
τους άνδρες πρέπει να τους αναγκάσουμε
να τα βρούνε.
Ένας τρόπος υπάρχει: ΑΠΟΧΗ!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ, ΛΑΜΠΙΤΩ, ΜΥΡΡΙΝΗ
Από τι; Μίλα!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Θα το κάνετε όμως;
ΜΥΡΡΙΝΗ, ΚΛΕΟΝΙΚΗ, ΛΑΜΠΙΤΩ
Μετά χαράς!
Και τη ζωή μας δίνουμε!
Αποχή;Από τι;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Απ’ αυτό! Απ’ αυτό που έχουν οι άντρες!
(Οι τρείς πάνε να φύγουνε.)
Πού πάτε; Γιατί κατσουφιάσατε;
Σας κόπηκε το χρώμα!
Τι στέκεστε σαν κούτσουρα; θα το κάνετε;
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Εγώ δεν θα το κάνω! Κάλλιο ο πόλεμος!
ΜΥΡΡΙΝΗ
Κι εγώ δεν το κάνω! Κάλλιο ο πόλεμος!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Δεν έλεγες πως το κορμί σου έσκιζες στα δύο;
ΜΥΡΡΙΝΗ
Ό,τι άλλο θες! Όχι αυτό!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Όχι αυτό! Όχι αυτό!
ΛΑΜΠΙΤΏ
Όχι αυτό! Όχι αυτό!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Να περπατήσω σε κάρβουνα αναμμένα,
Όμως να στερηθώ τη γλύκα του αντρός,
αυτό ποτέ.
ΜΥΡΡΙΝΗ ΛΑΜΠΙΤΩ
Ποτέ!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
(προς τη Μυρρίνη)
Κι εσύ!
ΜΥΡΡΙΝΗ
Κι εγώ στα κάρβουνα!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ , ΛΑΜΠΙΤΩ
Στα κάρβουνα! Στα κάρβουνα.
ΛΥΣΙΣΤΑΤΗ. Αχ !Αχ! Άχρηστες γυναίκες…Καλά μας κάνει ο Ευριπίδης
ηρωιδες στις τραγωδίες…Μόνο για καβάλα και για γέννες είμαστε…
(προς τη Λαμπιτώ)
Όμως εσύ καλή μου Σπαρτιάτισσα, αν έρθεις με το μέρος μου
Υπάρχει ελπίδα.
Δώσ’ μου την ψήφο σου!
ΛΑΜΠΙΤΩ
Δύσκολο το κρεβάτι δίχως άντρα…
Όμως για να ΄χεις άντρα χρειάζεσαι Ειρήνη!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Γειά σου λεβέντισσα! Άξια γυναίκα!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Αν κάνουμε αποχή…
ΟΛΕΣ
Κούφια η ώρα…
ΚΛΕΟΝΊΚΗ
Πες μας, πώς θα ’ρθει η Ειρήνη;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Θα σας πω ευθύς το σχέδιο μου.
Σαν έρθει ο άντρας
εμείς αρχίζουμε τα στολίδια,
τα βαψίματα και τα κουνήματα.
Τα μέρη τα κρυφά καλά αποτριχωμένα
Κάτω απ’ τα αραχνούφαντα πέπλα,
τα τουρλώνουμε μπροστά στα μάτια τους!
Έτσι που να τους ανάβουμε τον πόθο!
Κι όταν αυτοί χιμούν ορεξάτοι να μας πλακώσουν,
τοτε κι εμείς τους σπρώχνουμε πέρα φωνάζοντας:
«Σταματήστε τον πόλεμο! Αλλιώς δεν έχει από αυτό»…
Τότε θα τρέξουν να κλείσουν ανακωχή!
ΛΑΜΠΙΤΩ
Όπως κι ο Μενέλαος
που πέταξε το σπαθί
Μπροστά στης Ελένης τα στήθη τ’ αφράτα.
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Όμως αν κάνουνε οι άντρες αποχή
τότε τι γινόμαστε;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Ατομική παρηγοριά θα βρούμε.
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Ασε τα υποκατάστατα…
Όμως αν με το ζόρι στο στρώμα μάς σέρνουν;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Θα πιανόμαστε από την πόρτα.
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Κι αν μας βαράνε;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Θα τους χαλάμε όσο μπορούμε την ηδονή…
Αυτή η δουλειά με το στανιό δεν έχει γούστο.
Θα τους παιδεύουμε όσο να κουραστούν.
Αν η γυναίκα δεν θέλει, ο άντρας χαρά δεν έχει.
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Αν οι δυο σας αποφασίσατε, τότε συμφωνούμε κι εμείς.
ΛΑΜΠΙΤΩ
Εμείς οι Σπαρτιάτισσες
τους άντρες μας θα βάλουμε
να κάνουν Ειρήνη!
Μα τι θα γίνει με τον άστατο τον όχλο των Αθηναίων;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Δουλειά δική μας! Μη σε νοιάζει!
ΛΑΜΠΙΤΩ
Όσο έχει χρήμα ο Παρθενώνας
και τα καράβια τους στα πελάγη αρμενίζουν φοβάμαι!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Το πρόβλεψα κι αυτό! Όσο εμείς κουβεντιάζουμε
οι γριές τρέχουν στην Ακρόπολη
το θησαυρό να πάρουν.
ΛΑΜΠΙΤΩ
Ωραία τα λές!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Λοιπόν; Όρκο ας πάρουμε.
Θεμέλιο ας βάλουμε.
ΜΥΡΡΙΝΗ, ΚΛΕΟΝΙΚΗ, ΛΑΜΠΙΤΩ
Λέγε!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Βάλε την ασπίδα ανάποδα.
Φέρε το σφαχτάρι για τη θυσία.
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Πως; Έτσι θα ορκιστούμε Λυσιστράτη;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Πώς αλλιώς;
Τι διδάσκει ο Αισχύλος στους Επτά επί θήβας;
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Για το θεό, Λυσιστράτη!
Πάνω σε ασπίδα πολέμου
Θα ορκιστούμε για την Ειρήνη;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Σαν τις αμαζόνες
Θέλεις να κόψουμε
τα σπλάχνα άσπρου αλόγου;
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Τι άσπρα, τι πράσινα άλογα μας λές!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Επιτέλους! θέλεις να ορκιστούμε;
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Μά τον Δία! Αντίς αρνί
φερτε μια στάμνα με θασιώτικο κρασί
να το πράξουμε.
Και να ορκιστούμε
να μη βάλουμε ποτέ νερό στα σχέδιά μας.
ΟΛΕΣ
Μάνα μου Γης, μ’ αρέσει αυτός ο όρκος!
Τρέξτε και φέρτε την κούπα και το σταμνί!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Όρκο θα κάνω στους θεούς και τη Χρυσή Παλλάδα
Θα γίνω φως-φωτιά για την Ειρήνη.
ΜΥΡΡΙΝΗ
Εγώ που φέρνω τη ζωή
Θα βάλω τέλος στη σφαγή•
θα γίνω φως-φωτιά για την Ειρήνη.
ΟΛΕΣ
Παντοτινά Ειρήνη!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Τον πόλεμο τον πολεμώ
με τα γλυκά μου κάλλη•
θα γίνω φως-φωτιά για την Ειρήνη.
ΟΛΕΣ
Παντοτινά Ειρήνη!
ΛΑΜΠΙΤΩ
Του ΄Αρη κοφτερό σπαθί
σε λιώνει το ζεστό κορμί•
θα γίνω φως-φωτιά για την Ειρήνη.
ΣΚΗΝΗ 3
(Μπαίνει δαφνοστεφής-όπως και στην αρχή-ο Ποιητής.)
ΠΟΙΗΤΗΣ
Ιερόν και άπλετον της Ειρήνης είναι το φως!
Μας τυφλώνει, στις φλέβες περνά.
Μήνυμα συμπαντικό, πρωτόφαντο, ιερό.
Η Λυσιστράτη στρατηγός
κι ο στρατός της ερωτικός!
Πάνε τώρα όλες μαζί•
το σχέδιο προβλέπει αγωνία θεατρική.
Χορός γερόντων τώρα ας μπει.
Σας προσφέρω διπλό Χορό,
γυναικείο και ανδρικό.
Ιδού ένα έργο μοναδικό!
Ένα έργο μοναδικό!
(Μπαίνουν οι γέροντες, φορτωμένοι με κούτσουρα
που τους κάνουν να παραπατούν.)
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Περπατά γερο-Δράκο γρήγορα!
Τα κούτσουρα σου τσάκισαν τον ώμο…
ΧΟΡΟΣ ΓΕΡΟΝΤΩΝ
Πολλά ειν’ αυτά που βλέπουμε στο διάβα της ζωής.
Όμως ποιος θα το ‘λεγε, Στριμόδωρε,
να δούμε τις γυναίκες τις πανούκλες
που τρέφουμε στο σπίτι
να βάλουμε χέρι στα όσια και τα ιερά.
Στο ξόανο της Παρθένου!
Να πάρουν την Ακρόπολη
και να μας κλείσουν έξω!
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Γρήγορα, Φιλώτα στο βράχο ν’ ανέβούμε.
Να στήσουμε κούτσουρα και να τις κάψουμε ζωντανές!
Και πρώτη πρώτη τη Λυσιστράτη!
Ναι, μά τη Δήμητρα!
Όσο ζούμε, δεν θα τους περάσει.
Ένας βασιλιάς της Σπάρτης, ο Κλεομένης,
πάτησε την Ακρόπολη
και το μετάνιωσε σκληρά!
Τον πολιορκήσαμε,
τον κάναμε να το σκάσει βρόμικος και κουρελιάρης…
Και τώρα θ’ αφήσουμε τα γύναια
που μισεί κι ο Ευριπίδης;
Πάει χαράμι η δόξα της Αθήνας.
Τα κούτσουρα φορτώθηκαν
και γίνομαι γαϊδούρι
φωτιές ν’ ανάψω στις γριές
να τις ξεφορτωθώ.
Έχουν εισβάλει στο Ναό
το θησαυρό να κλέψουν.
Πώς τόλμησαν τέτοιο κακό
στην πόλη μας να κάνουνε;
Γι’ αυτό κι εγώ τις κυνηγώ! Αλλιώς θα με ξεκάνουνε.
ΧΟΡΟΣ ΓΕΡΟΝΤΩΝ
Θα τις κάνουμε σουβλιστές,
σα σαρδέλες καπνιστές
και στα σπίτια μας σηκωτές
θα τις κλείσουμε σφαλιστές!
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Λυσιστράτη λυσσασμένη,
πέος που σε περιμένει!
Σαν θα ΄ρθει τ’ αφεντικό
στο κρεβάτι θα στενάξεις
απ’ τ’ αρσενικό!
ΟΛΟΙ
(Καθώς ανάβουμε φωτιές με τις δάδες)
Δέσποινα Νίκη!
Βοήθα να υψώσουμε
ενα τρόπαιο!
Αφού τα θηλυκά κατατροπώσουμε
καθώς τους πρέπει!
(Μπαίνει ο Χορός των Γυναικών, κρατώντας στάμνες
γεμάτες με νερό.)
ΚΟΡΥΦΑΙΑ
Ντουμάνι βλέπω τον καπνό.
Φουντώνει η φωτιά! Βιαστείτε!
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Πέτα, πέτα Νικοδίκη
πρίν καούνε κυκλωμένες απ’ τις φλόγες
η Καλλιόπη κι η Κριτούλα.
Στη βρύση έτρεξα
τις στάμνες να γεμίσω.
Φωτιές ανάψαν’ τα γερόντια
τις γριές να κάψουν.
Αθηνά!
Μπόδισέ τους! Και σώσε μας!
Την Ελλάδα κι εμάς απ΄ τον πόλεμο!
Κουβάλα κι εσύ νερό μαζί μας!
Ω προστάτη της Αθήνας!
ΣΚΗΝΗ 4
(Μπαίνει η Κορυφαία κυνηγημένη από τον Κορυφαίο που της αρπάζει το ρούχο.
Ακολουθεί γενικευμένο ανθρωποκυνηγητό.)
ΚΟΡΥΦΑΙΑ
Πρόστυχε, κάτω τα ξερά σου! Είστε αλήτες!
(κυνηγητό-όμως παιχνιδιάρικο)
Είστε αλήτες!
Τίμιος άντρας κανείς δεν φέρεται έτσι.
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Όλα τα περιμέναμε,
όμως όχι κι έτσι.
Έρχονται κι άλλες να βοηθήσουν;
ΚΟΡΥΦΑΙΑ
Μπα, φοβηθήκατε;
Είμαστε χιλιάδες, αμέτρητες!
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
(προς τον Φαιδρία)
Φαιδρία!Θα τις αφήσουμε να μας υβρίζουν;
Άρπα τον κόπανο και βάρα!
ΚΟΡΥΦΑΙΑ
Άντε να δούμε ποιος θα τολμήσει
ν’ απλώσει χέρι.
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Ρε! Μά τον Δία!
Δεν βρίσκεται κανείς να τους αστράψει δυο χαστούκια.
ΚΟΡΥΦΑΙΑ
Χτύπα, δεν φοβάμαι
και βάρα αν σου βαστά.
Σα σκύλα τ’ αχαμνά σου θα δαγκώσω!
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Σκασμός!
Σου μαδάω μια μια τις άσπρες τρίχες!
ΚΟΡΥΦΑΙΑ
Άπλωσε αν τολμάς!
Άπλωσε το δαχτυλάκι σου!
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Θα σε λιώσω στις μπουνιές
ΚΟΡΥΦΑΙΑ
Με τα δόντια θα σου φάω το συκώτι!
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Ω Ευριπίδη!
Πα-πα-πα…Πάωσοφε!
Που σιχαινόσουν τις γυναίκες!
ΚΟΡΥΦΑΙΑ
Ροδίπη! Σήκωσε τη στάμνα!
(Η Ροδίπη απειλή τον Κορυφαίο με τη στάμνα.)
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Θεομπαίχτρα! Τι σοφίζεσαι να κάνεις;
ΚΟΡΥΦΑΙΑ
Φωτιές κρατάς και θέλεις να κάψεις το τομάρι σου.
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Φωτιές, φωτιές ν’ ανάψω,
τις φίλες σου να κάψω.
ΚΟΡΥΦΑΙΑ
Κι εγώ με το νερό μου θα τις σβήσω.
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Τη φωτιά μου σε λίγο θα δεις! Θα σε κάψω!
ΚΟΡΥΦΑΙΑ
Γέρο, έχεις σαπούνι;
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Αι παλιόγρια!
ΚΟΡΥΦΑΙΑ
Γέρο, να σε σαπουνίσω!
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Άιντε χάσου!
ΚΟΡΥΦΑΙΑ
Γαμπριάτικο λουτρό.
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Κοίτα θάρρος!
ΚΟΡΥΦΑΙΑ
Είμαι λεύτερη γυναίκα!
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Θα σ’ το βουλώσω τώρα!
ΚΟΡΥΦΑΙΑ
Είσαι χωροφύλαξ!
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Στον κότσο της βάλε φωτιά.
ΚΟΡΥΦΑΙΑ
Πνίξ’ τον Αχελώε!
(Του ρίχνει νερό.)
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Ω, τι έπαθα ο δόλιος.
ΚΟΡΥΦΑΙΑ
Μήπως σε ζεμάτισα;
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Με περιπαίζεις.
ΚΟΡΥΦΑΙΑ
Σε ποτίζω να βλαστήσεις!
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Σταμάτα! Τρέμω!
ΚΟΡΥΦΑΙΑ, ΓΥΝΑΙΚΕΣ (ΟΛΕΣ)
Σε ποτίζω να βλαστήσεις.
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ, ΑΝΔΡΕΣ (ΟΛΟΙ)
Αχ! Αχ! Τρέμω!
ΟΛΕΣ
Γεροξεκούτη.
ΟΛΟΙ
Μη με βρέχεις.
ΟΛΕΣ
Σε ποτίζω να βλαστήσεις.
ΟΛΟΙ
Μη με βρέχεις, τρέμω.
ΟΛΕΣ
Θα δεις τι άλλο θα σου κάνω!
ΟΛΟΙ
Μη με καταβρέχεις
Είμαι γέρος και ξεκούτης.
ΟΛΕΣ
Να! Σε κατουρώ!
ΟΛΟΙ
Αχου!
ΣΚΗΝΗ 5
(Όλοι παγώνουν καθώς μπαίνει αργά ο Ποιητής.)
ΠΟΙΗΤΗΣ
Μπαίνει τώρα καμαρωτός
ο Πρόβουλος ο ξακουστός.
Τη Λυσιστράτη σε λιγο θα δει!
Συνομιλία θα έχουν σημαντική!
(Βγαίνει ο Ποιητής και μπαίνει ο Πρόβουλος
πάνω στη μουσική του «Viennen los pajaros».)
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Todo era vuelo en nuestra tierra!
(Όλοι, επί σκηνής, όσο τραγουδά εκνευρίζονται.
Τέλος, θυμωμένοι του φωνάζουν ρυθμικά…)
ΟΛΟΙ
Τραγουδάς από άλλο έργο!
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ!
Πρόβουλε! Αυτό είναι το Canto General.
(Βγαίνει ο Ποιητής με περούκα που
κάποιον θυμίζει. Κρατά μια ογκώδη
παρτιτούρα, σκίζει ένα φύλλο και το πετά
στην ορχήστρα. Μετά στρέφεται προς το
κοινό και λέει δυνατά: Συγνώμη!».
Πριν στρέψει την πλάκα του, η ορχήστρα
ξαναρχίζει την ίδια μουσική σε άλλο τόνο!)
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Άλλος κανείς δε φταίει, μονάχα εμείς!
Εμείς τις κακομάθαμε με λούσα!
Πάμε στον χρυσοχόο και του λέμε:
«Μεγάλωσε την τρύπα στο κολιέ της.
Μεγάλωσε την τρύπα!
Θα λείψω για τη Σαλαμίνα.
Ευκαιρία να περάσεις απ’ το σπίτι
και να τη φαρδύνεις…»
Κάποιος άλλος πάει στον τσαγκάρη:
«Μάστορα, το λουράκι στο ποδαράκι
το λουράκι στο παπουτσάκι
της πονάει το δαχτυλάκι…
Όταν θα λείψω απ’ το σπίτι
πέρνα να το φαρδύνεις…
Να το φαρδύνεις όσο μπορείς…».
Αυτά λοιπόν μας φέρανε και τούτα.
Εγώ είμαι ο Πρόβουλος!
Και βρήκα ξυλεία
για να φτιαχτούν τα κουπιά.
Όμως το χρήμα βρίσκεται στον Παρθενώνα
και οι γυναίκες κλείσαν’ τις πύλες
και μας κλείσαν’ έξω!
Φέρτε τους λοστούς να ξεπλύνουμε την ντροπή!
ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ
Μπρος-μπρος-μπρος γρήγορα
να τις τσακίσουμε.
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Τσου-τσου -τσου-τσου-τσου-τσου
θα σας τον φτύσουμε!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Φέρτε λοστούς
να ξεπλύνουμε την ντροπή!
(προς έναν τοξότη)
Τι κοιτάς σαν χαζός;
Εμπρός, ξήλωσε την πύλη!
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Τσου-τσου-τσου
θα σας τον φτύσουμε!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
(που έρχεται από ψηλά)
Μην κάνετε τον κόπο. Εδώ είμαι!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Μωρή κατσίκα! Πως τολμάς;
Τοξότη, πιάσε την και δέσε την πισθάγκωνα.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Για τόλμησε! Θα σε λιώσω κι ας είσαι εξουσία.
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Ρε! Δε φοβηθήκατε;
ΜΥΡΡΙΝΗ
Μά την Πάνδροσον!
Αν απλώσεις χέρι θα σε χέσω!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Θα με χέσεις! Βρομόστομα!
Αυτήνε πιάσε πρώτα!
ΜΥΡΡΙΝΗ
Κάνε πως μ’ αγγίζεις!
Μά την Εκάτη, θα σκούξεις απ’ τον πόνο.
ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ
Μπρος- μπρος-μπρος γρήγορα
να τις τσακίσουμε.
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Τσου-τσου-τσου-τσου-τσου-τσου
θα σας τον σκίσουμε.
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
(Δείχνει τη Μυρρίνη.)
Τοξότες! Πιάστε την!
ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ
Μπρος-μπρος-μπρος-γρήγορα
να τις τσακίσουμε.
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Τσου-τσου-τσου-τσου-τσου
Θα σας τον σκίσουμε.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Μά την ΄Αρτεμη!
Αν κάνεις ένα βήμα, σου μαδάω τις τρίχες
μία μία.
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Ω δυστυχία!
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Τσου-τσου-τσου-τσου-τσου-τσου
Θα σας τον φτύσουμε.
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Το ’σκάσε ο τοξότης!
Εμπρός Σκύθες! Πάνω τους!
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Τσου-τσου-τσου-τσου-τσου-τσου
θα σας τον σκίσουμε.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Τέσσερις λόχοι γυναίκες σάς περιμένουν.
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Σκύθες! Λέω ξανά! Πάνω τους!
Δέστε τους τα χέρια πισθάγκωνα.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Ομπρός γυναίκες συναγωνίστριες!
Σκορδομαιντανό! Φάβα!
Φασουλαδίτισσες! Φουρνοταβερνιάρισσες!
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Τσου-τσου-τσου-τσου-τσου-τσου
θα σας τον σκίσουμε.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Χιμάτε! Χτυπάτε! Αρπάχτε!
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Τσου-τσου-τσου-τσου-τσου-τσου
θα σας τον φτύσουμε.
Στα κρύα του λουτρού θα σας αφήσουμε.
(Τους δέρνουν.)
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Φτάνει! Φτάνει!
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Τσου-τσου-τσου-τσου-τσου-τσου
θα σας τον φτύσουμε.
Στα κρύα του λουτρού θα σας αφήσουμε.
(Τους δέρνουν.)
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Φτάνει! Φτάνει!
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Θα σας τον σκίσουμε!
(Τους γδύνουν.)
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Γυρίστε πίσω!
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Θα σας τον φτύσουμε!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Όχι πλιάτσικο!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Οιμένα! Ω πα πα!
Ρεζίλι με κάναν’ οι τοξότες!
ΛΑΜΠΙΤΩ
Για ποιες μας πέρασες;
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Για παλαβές;
ΜΥΡΡΙΝΗ
Ή για κρεβατογυναίκες;
ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ
Ω Πρόβουλε! Αυτές είναι θηρία!
Πριν λίγο μας λούσανε χωρίς σαπούνι.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Καλέ μου!Μη σηκώνεις χέρι
αν δε θέλεις να τις φας κι εσύ!
Εγώ καλό κορίτσι είμαι.
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Θέλω φρόνιμα να ζω.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ, ΜΥΡΡΙΝΗ ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Και να με σέβονται.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Αλίμονο σ’ εκείνον που θα με χτυπήσει.
ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ
Ω Δία! Πώς θα δαμάσουμε αυτά τ’ αγρίμια;
Άιντε Πρόβουλε, βρες έναν τρόπο να ξεμπερδέψουμε…
Μας πήραν το κάστρο το άβατο του Γενάρχη Κραναού,
την ιερή Ακρόπολη!
Ρώτα, ανάκρινε Πρόβουλε!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Ποιος ο σκοπός που πήραμε την Ακρόπολη;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Χρήμα ίσον πόλεμος.
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Πήραμε το χρήμα.
ΚΛΕΟΝΙΚΗ,ΜΥΡΡΙΝΗ
Τέρμα ο πόλεμος!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Μα για το χρήμα τάχα πολεμάμε;
ΜΥΡΡΙΝΗ
Η για κρεβατογυναίκες;
ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ
Ω Πρόβουλε! Αυτές είναι θηρία!
Πριν λίγο μας λούσανε χωρίς σαπούνι.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Καλέ μου! Μη σηκώνεις χέρι
αν δε θέλεις να τις φας κι εσύ!
Εγώ καλό κορίτσι είμαι.
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Θέλω φρόνιμα να ζω.
ΛΥΣΙΣΤΑΤΗ,ΜΥΡΡΙΝΗ,ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Και να με σέβονται.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Αλίμονο σ’ εκείνον που θα με χτυπήσει.
ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ
Ω Δία! Πως θα δαμάσουμε αυτά τ’ αγρίμια;
Άιντε Πρόβουλε, βρες έναν τρόπο να ξεμπερδέψουμε…
Μας πήραν το κάστρο το άβατο του Γενάρχη Κραναού,
την ιερή Ακρόπολη!
Ρώτα, ανάκρινε Πρόβουλε!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Ποιος ο σκοπός που πήρατε την Ακρόπολη;
ΛΥΣΙΣΤΑΤΗ
Χρήμα ίσον πόλεμος.
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Πήραμε το χρήμα.
ΚΛΕΟΝΙΚΗ, ΜΥΡΡΙΝΗ
Τέρμα ο πόλεμος!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Μα για το χρήμα τάχα πολεμάμε;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ,ΚΛΕΟΝΙΚΗ,ΜΥΡΡΙΝΗ
Ναι! Γι’ αυτό!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Πήραμε το χρήμα.
ΛΑΜΠΙΤΩ
Τέρμα ο πόλεμος!
ΜΥΡΡΙΝΗ
Για κάθε κακό…
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
το χρήμα φταίει.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ,ΚΛΕΟΝΙΚΗ,ΜΥΡΡΙΝΗ,ΛΑΜΠΙΤΩ
Κι ο Πεισίστρατος!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Κι όσοι την εξουσία κυνηγούν…
ΜΥΡΡΙΝΗ
Για να μπλέκουν τον κόσμο.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Και να κυβερνούν!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ,ΚΛΕΟΝΙΚΗ,ΜΥΡΡΙΝΗ,ΛΑΜΠΙΤΩ
Όμως τέλος τώρα πια!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Και λοιπόν τι θα κάνει;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Το Ταμείο ελέγχουμε εμείς!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Το Ταμείο του Κράτους εσείς;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Τι το παράξενο;
Ποιος κάνει κουμάντο στο σπίτι;
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Δεν είναι το ίδιο!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ,ΚΛΕΟΝΙΚΗ,ΜΥΡΡΙΝΗ
Απαράλλαχτο!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Μα έχουμε πόλεμο!
ΛΑΜΠΙΤΩ
Δεν μας χρειάζεται!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Και πώς αλλιώς θα σωθούμε;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Θα σας σώσουμε εμείς!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Δεν είσαι με τα καλά σου!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ,ΚΛΕΟΝΙΚΗ,ΜΥΡΡΙΝΗ
Εμείς!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Τρελή! Είσαι τρελή!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Θες δε θες, θα σε σώσουσω!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Με ποιο δικαίωμα;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Καλέ μου, θα σε σώσω!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Κι αν αρνηθώ;
Τούτη η τρέλα για Ειρήνη ή για Πόλεμο
πως σας μπήκε στο κεφάλι;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Θα σ΄ το πω.
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Κάνε γρήγορα πριν σ’ τις βρέξω.
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Μακριά τα χέρια σου.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Και τώρα πρόσεξέ με.
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Δεν μπορώ,δαιμονίζομαι.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Ετοιμάσου να κλάψεις.
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Τον εαυτό σου, παλιόγρια, φοβέριζε.
Λέγε!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Άκου λοιπόν!
Κλεισμένες μες στο σπίτι κάναμε υπομονή.
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Βλέπουμε τα λάθη σας, μα δε μιλούσαμε.
ΛΑΜΠΙΤΩ
Κι όταν σας ρωτούσαμε:
«Θα κάνετε Ειρήνη;»…
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
«Σκασμός», μας λέγατε.
ΜΥΡΡΙΝΗ
‘Όμως εγώ δε θα σώπαινα!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Θα ΄τρωγες ξύλο!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Για τούτο δε μίλαγα!
Κι όταν τα λάθη σας πλήθαιναν:
«Πώς ξεπέσατε έτσι αντρούλη μου;».
«Κοίτα το σπίτι εσύ!»…
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ,ΚΛΕΟΝΙΚΗ,ΜΥΡΡΙΝΗ,ΛΑΜΠΙΤΩ
«Είναι δουλειά των αντρών!»
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Καλά σου ’λεγε
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Κι όταν πια δεν έμεινε κανένας…
ΜΥΡΡΙΝΗ
Κι όταν πια δεν έμεινε κανένας…
ΟΛΕΣ
αρσενικός…
ΜΥΡΡΙΝΗ
στην πατρίδα…
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
κι όταν λέγαμε «πού πάμε;»…
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Τότε εμείς απόφαση πήραμε
την Ελλάδα να σώσουμε.
ΟΛΕΣ
Ενωμένες!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Έτσι θα σώσουμε κι εσάς.
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Εμάς;Εσείς;Αδιανόητο!Αβάσταχτο!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ,ΚΛΕΟΝΙΚΗ,ΜΥΡΡΙΝΗ
Σκάσε!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Εσύ με διατάζεις να σκάσω;
Εσύ που φοράς τσεμπέρι!Εσύ με τα φουστάνια!
Καλύτερα να πέθαινα!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Αν το τσεμπέρι σ’ εμπόδιζει, παρ’το!
Βάλ’ το στο κεφάλι σου και σώπαινε!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Πάρ’το πανέρι μου και φόρα την ποδιά μου.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ,ΚΛΕΟΝΙΚΗ,ΜΥΡΡΙΝΗ
Και δουλεία δική μας ο πόλεμος.
ΚΟΡΥΦΑΙΑ
Παρατάτε κυράδες μου τις στάμνες
να τρέξουμε στο κάστρο
να βοηθήσουμε τις συντρόφισσες.
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Κι εγώ δεν θα πάψω να χορεύω
και μαζί τους θα παλεύω για την Αρετή.
Γιατί έχω νου, σοφία, καρδιά και αγάπη για
την πόλη μας.
ΚΟΡΥΦΑΙΑ,ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Γεια σου Λυσιστράτη. Λεβέντισσά μου.
Πρώτη στις πρώτες.
ΚΟΡΥΦΑΙΑ
Άιντε γριές-παλικάρια. Εμπρός!
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Η γριά η κότα πιο νόστιμη είναι.
κι εγώ τα ζουμιά μου τα έχω.
ΚΟΡΥΦΑΙΑ
Έχουμε τον άνεμο στα πανιά μας.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Κι αν ο Έρως, το τέκνο της Κύπρης
ανάψει φωτιές στα μπατζάκια
και μπροστά μας φυτρώσουν αγγούρια αντρών…
ΟΛΕΣ (ΣΟΛΙΣΤ ΚΑΙ ΧΟΡΩΔΙΑ)
σταματούν οι πόλεμοι!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Σωτήρες εμείς!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Αλλά πώς;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Στο παζάρι κανείς δεν θα βγαίνει οπλισμένος.
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Κανείς, μά την Κύπρη!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Άλλος να γεμίζει το κράνος με μπιζέλια…
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
κι άλλος να κλέβει το κράνος με μπιζέλια…
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Πως θα ξεμπλέξετε
τις μπλεγμένες κρατικές υποθέσεις;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Πως ξεμπλέκω το κουβάρι;
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Μια το πιάνω από δω…
ΛΑΜΠΙΤΩ
μια το πιάνω από κει…
ΜΥΡΡΙΝΗ
πάνω – κάτω…
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
ώσπου να βρω την άκρη.
Όμοια με τον πόλεμο!
ΛΑΜΠΙΤΩ
Θα στείλουμε πρεσβείες εδώ κι εκεί.
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Κουφόμυαλες! Δεν είναι μαλλιά και τρίχες ο πόλεμος.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Μακάρι οι τρίχες να σας κυβερνούσαν!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Αλλά πώς;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Όπως ξεπλένω τα μαλλιά στη σκάφη…
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
και τα κοπανάω…
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
έτσι ξεπλένεται η λέρα της πολιτείας!
Με τη σανίδα να κοπανάτε τους κλέφτες του δημοσίου!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Κι όσους κάνουν κλίκες
να σώσουν το Έθνος!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Με ξυστρί να τους βγάζετε τρίχα τρίχα!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Τρομερό!
Την πατρίδα να τη λένε μαλλί για κοπάνισμα οι φούστες
που ποτέ τους δεν είδανε πόλεμο!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Όμως του πολέμου τα βάρη
διπλά και τριπλά και τετραπλά τα σηκώνουμε εμείς!
Εμείς γεννάμε τ’ αγόρια
που εσύ μας τα παίρνεις στρατιώτες.
ΟΛΕΣ!
Παγκάκιστε!
Όμως εμείς τα βάρη του πολέμου σηκώνουμε
διπλά και τριπλά.
Εμείς γεννάμε τ’ αγόρια
που εσύ θυσιάζεις στου πολέμου το βωμό.
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Πάψε! Μη μου θυμίζεις τα δυσάρεστα!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Ολομόναχες μένουμε
αντί να χαρούμε τα νιάτα μας,
και τα κορίτσια μας γερνούν αζευγάρωτα.
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Μήπως κι εμείς δεν γέρνούμε;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Όταν ο άντρας γυρίζει ασπρομάλλης
μπορεί να βρει νύφη μικρούλα.
ΛΥΣΙΣΤΑΤΗ,ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Ο καιρός της γυναίκας λίγος,
Κι αν τον χάσει, μονάχη μένει στο σπίτι
συντροφιά με τα όνειρά της…
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Αφού εκείνος μπορεί!
(Πέφτουν όλες πάνω του. Στη συνέχεια αρχίζουν να ξυλοκοπούν τους άντρες με άγριες διαθέσεις. Εκείνοι αμύνονται απελπισμένα και συνεχώς υποχωρούν φοβισμένοι και διαμαρτυρόμενοι, έως ότου τελικά τους πετάξουν έξω.)
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Είσαι ψοφίμι! Γεροχούφταλο!
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Είσαι ψοφίμι!
Μόνο για τάφο είσαι έτοιμος!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Στο φέρετρό σου ετοιμάσου για να μπεις!
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Κι εγώ σου κάνω τα κόλλυβα!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Να, πάρε μια!
ΛΑΜΠΙΤΩ
Κι άλλη μια!
ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ
Οχ!Οχ!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Τι κοκάλωσες ψοφίμι;
ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ
Αχ και βαχ!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Ο Χάροντας στη βάρκα μπρος
σε καρτερεί…
ΛΑΜΠΙΤΩ
Πολύ καθυστέρησες…
ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ
Οχ! Οχ!
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Το φέρετρό σου έτοιμο!
ΜΥΡΡΙΝΗ
Στο φέρετρο…
ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ
Μη βαράς!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
…ετοιμάσου…
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Να, πάρε!
ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ
Μη βαράς!
ΜΥΡΡΙΝΗ
…να μπεις!
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Κι άλλη μια!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Ετοιμάσου να μπεις!
ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ
Πάψε να χτυπάς!
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Άιντε να μπεις στον τάφο!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Κι εγώ σου ετοιμάζω κόλλυβα.
ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ
Πονάω!
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Να, πάρε!
ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ
Πονάω!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Νά, πάρε κι άλλη!
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Για δες!
ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ
Αχ, πονώ!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Εμπρός, γυναίκες!
Στα χέρια σας κρατάτε την Ειρήνη!
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Την Ειρήνη! Εμείς, το γένος των γυναικών!
ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ
Τα μάτια θα σας βγάλω!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ,ΚΛΕΟΝΙΚΗ,ΜΥΡΡΙΝΗ,ΛΑΜΠΙΤΩ
Θα την σώσουμε την Ειρήνη!
Θα την σώσουμε την Ειρήνη!
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Την Ειρήνη! Την Ειρήνη!
(Τους χτυπούν και τους σπρώχνουν έξω από τη σκηνή.)
ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ
Αχ αχ ! ΑΧ αχ !
Ο δόλιος δεν μπορώ…
ΟΛΕΣ
Θα σώσουμε την Ελλάδα και τα παιδιά μας.
(Αφού τους πετάξουν έξω, σιγά σιγά τους ξαναφέρνουν δεμένους και θλιβερούς για
να πάρουν μέρος στο χορωδιακό που ακολουθεί.)
ΟΛΕΣ (ΣΟΛΙΣΤ ΚΑΙ ΧΟΡΩΔΙΑ)
Είναι στον πόλεμο
οι πατεράδες των παιδιών μας…
ΟΛΟΙ
Αχ κακούργες γράδες, ξετσίπωτες’
ΟΛΕΣ
Έρημες, μόνες
μονάχες είμαστε…
ΟΛΟΙ
Αχ και βαχ!
ΟΛΕΣ ΚΑΙ ΟΛΟΙ
Να σταματήσει το κακό, οι άντρες να γυρίσουν
Και τα σπίτια να γεμίσουν με γέλια και χαρές!
(Οι άντρες φεύγουν.)
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Β΄ Πράξη
ΣΚΗΝΗ 6
ΠΟΙΗΤΗΣ
Τρικυμία, θύελλα, μπόρα, άγριος άνεμος
καθώς αντικρίζουν ν’ ανηφορίζει άρρενας.
Ιδρώνουν…Ο πόθος τις καταλεί.
Απ’ τον ουρανό κατεβαίνουν περιστέρια και βροχές.
Ο ιδρώτας κι η ανάσα του.
Της Μυρρίνης ό άντρας είναι. Ο Κινησίας.
Στα δίχτυα θα πέσει των γυναικών σαν θήραμα.
Του Πέου ο γιός θα ξεφτιλιστεί,
των ανδρών το γένος τα όπλα καταθέσει
στο βωμό του Μεγάλου Έρωτα!
(Βγαίνει)
ΚΟΡΥΦΑΙΑ
Βλέπω έναν άντρα ν’ ανεβαίνει στο Ναό.
Το πουλί του σηκωμένο φτάνει ως το θεό.
Μου ‘ρχεται ζαλάδα, δεν μπορώ να κρατηθώ.
Όλα τα ξεχνάω και τα παρατάω,
δεν μπορώ ν’ αντισταθώ.
ΧΟΡΟΣ, ΓΥΝΑΙΚΩΝ,ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ,ΚΛΕΟΝΙΚΗ
Δεν υποφέρω να δω
το φοβερό το αντρικό,
αυτό που αγάπησα,
και που γονάτισα
στης Αφροδίτης το Βωμό.
Να σ’ έχω δίπλα μου
χαρά και πίκρα μου,
νύχτα και μέρα, όσο ζω.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Να μας δοκιμάσουν τώρα θέλουν οι θεοί…
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Να δοκιμάσουν τώρα θέλουν οι θεοί.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Αν δεν κρατηθούμε όρθιες τούτη τη στιγμή…
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Αν δεν κρατηθούμε όρθιες τούτη τη στιγμή…
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Πάνε τα όνειρά μας ,πάνε τα παιδιά μας,
μες στη μάχη θα χαθούν.
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Πάνε τα παιδιά μας,
Μες στη μάχη θα χαθούν.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Σφίξτε τ’ αχαμνά σας, σφίξτε την καρδιά σας
Ασπρες μέρες για να ΄ρθούν.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ,ΚΛΕΟΝΙΚΗ, ΧΟΡΟΣ
Δεν υποφέρω να δω
το φοβερό το ανδρικό,
αυτό που αγάπησα,
και που γονάτισα
στης Αφροδίτης το Βωμό.
Να σ’ έχω δίπλα μου
χαρά και πίκρα μου,
νύχτα και μέρα, όσο ζω.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Ποια τον γνωρίζει;
ΜΥΡΡΙΝΗ
Είναι ο Κινησίας, ο αντρούλης μου.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Δουλειά σου τώρα να τον ξεροψήσεις.
Να τονε γυρνάς στη σούβλα.
Μια να στέκεις, μια να φεύγεις
κι ‘όλα να του τα προσφέρεις
Όλα, έξω από τούτο!
Τούτο εδώ!
ΜΥΡΡΙΝΗ
Είναι ο Κινησίας, ο αντρούλης μου.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Δουλειά σου τώρα να τον ξεροψήσεις.
Να τονε γυρνάς στη σούβλα.
Μια να στέκεις, μια να φεύγεις
κι όλα να του τα προσφέρεις.
Όλα, έξω από τούτο!
Τούτο εδώ!
ΜΥΡΡΙΝΗ
Ας’ το σ’ εμένα. Θα τον κανονίσω όπως πρέπει.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Θα ΄μαι κοντά σου να επιβλέπω.
Σε σιγανή φωτιά στο τηγάνι να τον ψήσεις.
(προς τον Γυναικείο Χορό)
Πάρτε δρόμο!
(Ο Χορός και η Μυρρίνη φεύγουν.Είσοδος Κινησία,
που το εξογκωμένο πέος του τον εμποδίζει στις
κινήσεις του.)
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Αχ αλί και τρισαλί!
Τι να το κάνω το πουλί!
Αχ τι πρήξιμο κι αυτό.
θα σκάσω ο δόλιος, θα πλαντάξω.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Ποιος είσαι;Είσαι άντρας;
Και τι γυρεύεις;
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Είμαι άντρας και βαρβάτος! Ναι!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Φύγε! Φύγε!
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Κι εσύ ποια είσαι;
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Ο φρουρός.
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Καλή γυναίκα, σε ικετεύω.
Κάλεσε τη Μυρρίνη!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Ποιος είσαι; Τι να πώ;
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Ο άντρας της, ο Κινησίας,
του Πέου ο γιος.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Όλες στο στόμα το ΄χουνε
το γλυκό το όνομά του,
κι η Μυρρίνη νύχτα-μέρα το πιπιλίζει.
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Δόξα στην Αφροδίτη!
Αι φώναξέ την.
Δεν αντέχω άλλο, θα τεζάρω…
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Πρέπει πρώτα να πληρώσεις.
Να με λαδώσεις!
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Να πάρε! Πάρε!
(Της δίνει νομίσματα.)
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Θα την καλέσω.
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Αχ δεν αντέχω.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Θα την καλέσω.
(Βγαίνει.)
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Μες στο σπίτι όλα μαύρα
φαρμάκι, πόνος, οδυρμός…
Ο νους μου σ΄ εκείνο που μου λείπει…
Λουλούδι κόκκινο, καυτό.
(Η μουσική σταματά για δυό-τρία
Δευτερόλεπτα, καθώς φαίνεται
κάπου ψηλά η Μυρρίνη.)
ΜΥΡΡΙΝΗ
Τον αγαπάω! Τον αγαπάω!
Όμως εκείνος δεν μ’ αγαπά…
(με νάζι)
Δεν κατεβαίνω! Δεν κατεβαίνω!
(αλλαγή ατμόσφαιρας)
«Το πρόσωπό σου φεύγει σαν το νερό
Με βήματα φυγής νυχτερινής
Μένουν τα μάτια σου
-μαυρα φιλιά-
και το παράπονό μου.
Φεύγει το πρόσωπό σου
Σαν τον καιρό
Που δεν ξαναγυρίζει
Βαθαίνει η θλίψη μου
κι η ερημιά
και το παράπονό μου».*
(τέλος αλλαγής)
*Ποίηση Δήμητρας Μαντά.
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Γλυκιά μου Μυρρίνη, τι είν’ αυτά που λες;
Κατέβα κάτω!
ΜΥΡΡΙΝΗ
(από ψηλά)
Δεν κατεβαίνω για σένα! Ποτέ!
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Σε ικετεύω.
ΜΥΡΡΙΝΗ
Δεν με χρειάζεσαι…
Γι’ αυτό δεν κατεβαίνω.
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Μα δεν με βλέπεις; Σε λίγο θα κρεπάρω.
ΜΥΡΡΙΝΗ
Φεύγω.
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Μη! Για χάρη του παιδιού μας!
( Ενας δούλος φέρνει το παιδί, που μπορεί
να είναι άντρας -με μουστάκι;-ντυμένος
παιδικά.)
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Γιόκα μου, κράξε τη μαμά σου!
ΤΟ ΠΑΙΔΙ
Μαμά! Μαμά!
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Δεν πονάς το παιδί σου;
Εξι μέρες έχει να βυζάξει
(κοιτάζει τ’αχαμνά του)
και να λουστεί.
ΜΥΡΡΙΝΗ
(Κατεβαίνει αργά, λικνιζόμενη, με το βλέμμα
καρφωμένο στα απόκρυφα μέρη του Κινησία,
και κατευθύνεται προς το παιδί.)
Για το παιδί μου κατεβαίνω…
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
(κρυφά, προς το κοινό)
Τώρα μου φαίνεται πιο νέα
και ορεξάτη και τρυφερούλα,
κι όσο μου κάνει ζόρια και τσαλίμια
τόσο μου ανάβει τη λαχτάρα μου.
ΜΥΡΡΙΝΗ
(καθώς χαϊδεύει το παιδί, όμως το μάτι
στο…πέος)
Έλα γλυκό μου, σφίξε τη μαμά σου.
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Γιατί είσαι κακιά;
(Την πιάνει.)
ΜΥΡΡΙΝΗ
(Τον σπρώχνει.)
Μη μ’ αγγίζεις)
ΚΥΝΗΣΙΑΣ
Και το νοικοκυριό μας που διαλύθηκε;
ΜΥΡΡΙΝΗ
Δε με νοιάζει.
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Κι οι κότες που τσιμπούν τον αργαλειό σου;
ΜΥΡΡΙΝΗ
Δε με νοιάζει.
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Και οι γιορτές της Αφροδίτης που τις αμέλησες;
Γύρνα στο σπίτι!
ΜΥΡΡΙΝΗ
Ποτέ!
Με τους εχθρούς αν δεν μονοιάσετε
να σταματήσει το κακό!
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Θα γίνει, θα γίνει
ο λαός θ’ αποφασίσει.
ΜΥΡΡΙΝΗ
Τότε κι εγώ θ΄ αποφασίσω!
Τώρα με όρκο είμαι δεμένη.
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Έλα μαζί μου να πλαγιάσεις λίγην ώρα.
ΜΥΡΡΙΝΗ
Όχι! Κι ομολογώ πως σ’ αγαπάω.
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Μ’ αγαπάς γλυκιά μου Μυρρίνη!
Άιντε πέσε!
ΜΥΡΡΙΝΗ
Αδιάντροπε! Μπροστά στο παιδί…
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
(Διατάσσει τον δούλο.)
Πάρ΄ το…
Το παιδί το ξαπόστειλα. Πέσε τώρα!
ΜΥΡΡΙΝΗ
Α! Και πού να πέσω;
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Να! Στην σπηλιά του Πανός!
ΜΥΡΡΙΝΗ
Κι ύστερα πώς θα εξαγνιστώ;
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Πλύσου στην Κλεψύδρα!
ΜΥΡΡΙΝΗ
Και να πατήσω η δύστυχη τον όρκο μου;
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Απάνω μου να πέσει η οργή του θεού!
ΜΥΡΡΙΝΗ
Στάσου λοιπόν να φέρω στρωσίδια.
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Δεν θέλω στρωσίδια.
Θέλω καταγής…Στρωματσάδα!
ΜΥΡΡΙΝΗ
Όχι, μα τον Απόλλωνα!
Δεν σ’ έχω για το χώμα.
(Φεύγει.)
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Με λατρεύει!
ΜΥΡΡΙΝΗ
(Ξανάρχεται.)
Ξάπλωσε λίγο. Έρχομαι κι εγώ!
(Κάνει πως ξαπλώνει, όμως ξανασηκώνεται.)
Οχου! Δεν έφερα την ψάθα.
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Τι ψάθα και ξεψάθα…Δεν μας χρειάζεται…
ΜΥΡΡΙΝΗ
Μά την Άρτεμη! Απάνω σε σκοινιά;
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Στάσου λίγο να σε φιλήσω.
ΜΥΡΡΙΝΗ
Έλα!
(Του προσφέρει το μάγουλο και φεύγει.)
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Πω-πω,πω-πω-πω!
Που πας;
ΜΥΡΡΙΝΗ
(Ξαναγυρίζει.)
Πέσε ώσπου να γδυθώ.
(Φεύγει.)
(Ξαναγυρίζει.)
Σου ΄φερα το μαξιλάρι.
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Δεν το θέλω!
ΜΥΡΡΙΝΗ
Το θέλω εγώ!
(Φεύγει.)
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Μια τέτοια όρεξη!
Ούτε ο Ηρακλής δεν έχει.
ΜΥΡΡΙΝΗ
(Έρχεται.)
Ξάπλωσε ξανά!
Τώρα τα ‘χουμε όλα!
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Έλα μανούλι μου!
Έλα τώρα!
ΜΥΡΡΙΝΗ
Στάσου να λύσω των βυζιών μου τη φασκιά…
Και μην ξεχνάς πως μου ‘δωσες όρκο
τον πόλεμο να πάψετε.
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Να πέσει αστραπή και να με κάψει.
ΜΥΡΡΙΝΗ
Πάλι ξέχασα να φέρω κουβέρτα.
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Δεν την θέλω. Θέλω μονάχα κόλλημα!
ΜΥΡΡΙΝΗ
Θα το ΄χεις! Σε δυο λεπτά γυρίζω…
(Φεύγει.)
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Αχ! Με πρήξανε τα σούρτα φέρτα.
ΜΥΡΡΙΝΗ
(Έρχεται)
Για πέσε.
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Δεν κοιτάς! Παρασηκώθηκα!
ΜΥΡΡΙΝΗ
Θέλεις να σου βάλω μυρουδιά;
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Μά τον Απόλλωνα, όχι!
ΜΥΡΡΙΝΗ
(Φεύγει και ξανάρχεται.)
Να, πάρε ν’ αλειφτείς.
Πάρε τούτο το βαζάκι.
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Άλλα πιάνουν τα χέρια μου…
Πλάγιασε πια!
ΜΥΡΡΙΝΗ
Τώρα αμέσως…Να βγάλω τα παπούτσια μου…
Μα θα ψηφίσεις ανακωχή;
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Θα το προτείνω στη Βουλή.
(Η Μυρρίνη φεύγει οριστικά.)
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Με τρέλανε τούτη η γυναίκα.
Με ξεχαρβάλωσε.
Μου έβαλε φωτιά κι έγινε άφαντη.
Τι να κάνω;
Και πώς να χορτάσω το βρέφος;
Αχ ρουφιάνε Αλεπόσκυλε!
Βρες μου μια παραμάνα.
ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ
Πώς βαστάς κακομοίρη
την απάτη που σου κάνουν;
Σε λυπάμαι ο καημένος…
Ποια νεφρά;Ποια ψύχουλα;
Ποια μέση και ποιος κώλος θ’ αντέχανε;
Σε φούντωσαν και τώρα
τον αέρα καβάλα.
Ω θεοί, τι κάψα!
Ε ρε πώς σε κατάντησε
τούτη η βρόμα κι η στρίγκλα…
ΚΙΝΗΣΙΑΣ
Όχι βρόμα! Όχι στρίγκλα!
Γλυκύτατη αγαπούλα.
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Μωρέ βρόμα και στρίγκλα!
ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ, ΧΟΡΟΣ
Να τη σήκωνε ο Δίας ψηλά
-νέφος, άχερα-
να την έφερνε βόλτες,
να την έπαιζε σβούρα
-με βοριά, με νοτιά-
και κατόπι αφημένη στο παλούκι να πέσει
να βρεθεί καρφωμένη!
ΣΚΗΝΗ 7
(Μπαίνει από τ’ αριστερά ο Κήρυξ-Σπαρτιάτης -,και λίγο μετά ο Πρόβουλος.
Εχουν κι οι δυο κάτω απ’ τις χλαμύδες πελώρια ρόπαλα που τους αναγκάζουν να
Βαδίζουν σπασμωδικά)
ΚΗΡΥΞ
Πού ΄ναι των Αθηναίων η Γερουσία;
Φέρνω μήνυμα!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Κι εσύ ποιος είσαι;
Άνθρωπος η σκουπόξυλο;
ΚΗΡΥΞ
Κήρυκας!
Με στέλνουν από την Σπάρτη για την Ειρήνη.
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Και τι το θέλεις το δόρυ στη μασχάλη;
ΚΗΡΥΞ
Για το θεό! Ποιο δόρυ;
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Γιατί γυρνάς την πλάτη; Τι μας κρύβεις;
Βρε βρομιάρη, σου σηκώθηκε;
ΚΗΡΥΞ
Με συκοφαντείς!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Κι αυτό τί είναι;
ΚΗΡΥΞ
Λακωνική σκυτάλη.
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Σαν την δική μου.
Για δες! Λακωνική σκυτάλη.
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ, ΚΗΡΥΞ
Λακωνικές-λακωνικές
λακωνικές σκυτάλες,
πελώριες και ζουμερές!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Και τι γίνεται στη Σπάρτη;
ΚΗΡΥΞ
Σκληρά και σηκωμένα.
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Και βρήκατε ποιος φταίει;
ΚΗΡΥΞ
‘Έκανε την αρχή η Λαμπιτώ,
κι όλες οι γυναίκες
πήραν τ’ απαυτά τους κι έφυγαν…
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Οϊμέ! Οϊμέ!
ΚΗΡΥΞ
Ω πα πα! Ω παπαί!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Και πως τη βγάζετε;
ΚΗΡΥΞ
Η πόλη γέμισε καμπούρηδες.
Περπατάμε σκυφτά απ’ το βάρος;
Πού να τολμήσεις ν’ απλώσεις χέρι σε γυναίκα!
Πρέπει πρώτα να υπογράψουμε Ειρήνη!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Μπήκα στο νόημα κι εγώ.
Η συνωμοσία είναι πανελλαδική!
Τρέχα γρήγορα
και πες τους να στείλουν πρεσβευτές.
Τρέχω κι εγώ στη Βουλή.
Έχω μεγάλο επιχείρημα.
ΚΗΡΥΞ
Είσαι σοφός!
(Ο Πρόβουλος φεύγει.)
Τρέχω κι εγώ με φτερά σαν πουλί.
ΣΚΗΝΗ 8
ΠΟΙΗΤΗΣ
Ένα μύθο θα σας πω,
που τον λέγανε παιδιά:
Ήταν κάποιος μια φορά
που ΄φυγε στην ερημιά.
(Μπαίνει ο Μάνος Χατζιδάκις. Λίγο παχύς,
με χιτώνα, περικεφαλαία, δόρυ και ασπίδα
με τα αρχικά Μ.Χ. Είναι αγανακτισμένος
καθώς φωνάζει στον Ποιητή- Συνθέτη:)
ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ
Απαγάδεκτο! Απαγάδεκτο!
Αυτό είναι δικό μου!
Το πήγες από μένα!
ΠΟΙΗΤΗΣ
(με απορία)
Τι λες;
ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ
(Ενώ σημαδεύει με το δόρυ τον Ποιητή που μένει
εμβρόντητος με τα χέρια στη μέση, καλεί να μπουν
οι Χορωδοί.)
Εμπγός!Εμπγός!Πάμε!
(Οι Χορωδοί είναι ντυμένοι με τα γιορτινά τους,
δαφνοστεφείς και γελαστοί- έτσι θα είναι
και στο Finale. Μπαίνουν από διάφορες μεριές,
με τη σειρά που τραγουδούν.)
ΧΟΡΩΔΙΑ
Κι από τότε στα βουνά
ζούσε πια με το κυνήγι
κι από μισος στις γυναίκες
δεν κατέβη στο χωριό.
(Φεύγουν καθώς τελειώνει το τραγούδι.
Τελευταίος ο Μάνος Χατζιδάκις, με στραμμένο
πάντοτε το κοντάρι προς τον Ποιητή.)
ΠΟΙΗΤΗΣ
Αισίως βαίνομεν προς λύσιν του έργου.
Σε λίγο θα έλθουν οι Λακεδαίμονες
Να συνάψουν Ειρήνη
που στο τέλος θα υμνήσουμε όλοι μαζί.
(Μπαίνουν διαδοχικά οι δύο Χοροί, πρώτα
των ανδρών και μετά των γυναικών.)
ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ
Ήρθαν απ’ τη Σπάρτη!
Με γένια δέκα πήχες!
Με προβιές σαν τις αρκούδες.
Ήρθαν απ’ τη Σπάρτη!
(φωναχτά)
Γεια σας Λάκωνες!
(μόνοι οι άντρες)
Πώς πάν΄ τα πράγματα;
(Φεύγουν.)
ΣΚΗΝΗ 9
(Μπαίνουν οι Σπαρτιάτες.)
ΧΟΡΟΣ ΛΑΚΩΝΩΝ
Το τεντωμένο μου πουλί
πως κελαηδεί, πως κελαηδεί.
ΚΗΡΥΞ
Είναι τα λόγια περιττά.
Όποιος έχει μάτια βλέπει.
ΧΟΡΟΣ ΛΑΚΩΝΩΝ
Και κελαηδεί και κελαηδεί
το τεντωμένο μου πουλί.
Η κάψα μου ανάβει και φουντώνει.
ΚΗΡΥΞ
Αίντε να ΄ρθει κανένας
να κλείσουμε Ειρήνη.
ΧΟΡΟΣ ΛΑΚΩΝΩΝ
Μα να! Τους ντόπιους βλέπω.
Κρατούν τα ρούχα τους
Μακριά απ’ την κοιλιά τους.
(Μπαίνουν οι Αθηναίοι ντυμένοι κανονικά,
με επικεφαλής τον Πρόβουλο.)
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Πρέπει να βρούμε τη Λυσιστράτη
αυτή μας έβγαλε το μάτι.
ΚΗΡΥΞ
Σας έπιασε κι εσάς πρωί πρωί σπασμός;
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Από οξεία πάσχουμε καυλίτιδα!
Αν ευθύς δε συνάψω Ειρήνη,
φερτε μου έναν παίδαρο
να τον ξεσκίσω!
ΚΗΡΥΞ
Όμως προσέξτε, σκεπαστείτε,
μήπως κανείς χασάπης
κόψει τα λουκάνικα.
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Καλά τα λές! Γειά σας Λάκωνες!
Ντροπές πλάκωσαν’.
Για ποιο λόγο βρίσκεστε εδώ;
ΚΗΡΥΞ
Για την Ειρήνη!
ΧΟΡΟΣ ΛΑΚΩΝΩΝ
Την Ειρήνη!
ΚΗΡΥΞ
Πρεσβευτές!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Θέλουμε κι εμείς το ίδιο.
ΟΛΟΙ (ΑΘΗΝΑΙΟΙ ΚΑΙ ΛΑΚΩΝΕΣ)
Θέλουμε Ειρήνη! Θέλουμε Ειρήνη!
Ειρήνη! Ειρήνη!
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Ποιος θα φέρει τη Λυσιστράτη;
ΟΛΟΙ
Το τεντωμένο μου πουλί
πως κελαηδεί, πως κελαηδεί.
(Μπαίνουν η Λυσιστράτη, η Μυρρίνη, η Κλεονίκη
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
(στη Λυσιστράτη)
Χαίρε γενναιοτάτη!
Πρέπει να γίνεις καλή και κακή.
Σεμνή και φαύλη.
Αθώα και πολύπειρη.
Γιατί σαγήνεψες τους Έλληνες,
που σου αναθέτουν εν λευκώ
εσύ να αποφασίσεις!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Σπουδαία τα λάχανα!
Σας χρειάζεται μόνο ένας οργασμός
για να καλμάρουν τα πνεύματα!
Πού είναι η Συμφιλίωση;
(Μπαίνει η Συμφιλίωση ανθοστολισμένη,
με την συνοδεία της.)
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
(προς την Κλεονίκη)
Εσύ πιάσε τους Λάκωνες
και φερ’ τους κοντά μας.
Κι αν αρνηθεί κανείς να δώσει το χέρι,
τότε πιάσε το πουλί τους.
(προς το κοινό)
Είμαι γυναίκα.
Έχω κοφτερό μυαλό!
ΚΛΕΟΝΙΚΗ
(προς το κοινό)
Με φρόνηση με προίκισε η Φύση!
ΜΥΡΡΙΝΗ
Γνωρίζω καλά τη ζωή.
Δεν είμαι αμόρφωτη.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Αθηναίοι και Σπαρτιάτες,
Θυσιάζετε στους ίδιους βωμούς.
ΛΑΜΠΙΤΩ
Στην Ολυμπία, στους Δελφούς,
στις θερμοπύλες! Πάντα μαζί!
ΟΛΕΣ
Πάντα μαζί!
ΟΛΕΣ
Πάντα μαζί!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Και τώρα ρημάζετε την Ελλάδα
ενώ οι εχθροί καραδοκούν.
ΧΟΡΟΣ ΛΑΚΩΝΩΝ
Κι εμένα με ρήμαξε η καύλα.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Λάκωνες, πόσες φορές σας σώσανε οι Αθηναίοι;
ΛΑΜΠΙΤΩ
Αθηναίοι, πόσες φορές σας σώσανε οι Λάκωνες;
ΧΟΡΟΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ
Τι κώλος! Τι κώλος είναι αυτός!
ΟΛΟΙ (ΑΘΗΝΑΙΟΙ-ΛΑΚΩΝΕΣ)
Αχ και βαχ!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Με τόσους κοινούς δεσμούς, πώς πολεμάτε;
ΟΛΟΙ
Τι καλλίγραμμος κολπίσκος!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Γιατί δεν σταματάτε;
ΛΑΚΩΝΕΣ
Θέλουμε να προσαρτήσουμε τον κόλπο!
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Ποιόν κόλπο;
ΛΑΚΩΝΕΣ
Του Κατακώλου.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Τι λές;
ΑΘΗΝΑΙΟΙ
Θέλουμε την ορεινή Κλειτορία.
ΛΑΚΩΝΕΣ
Τον πισινό κόλπο του Μαλιακού.
ΑΘΗΝΑΙΟΙ
Τα σκέλια των Μεγάρων.
ΟΛΕΣ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ (ΣΟΛΙΣΤ ΚΑΙ ΧΟΡΟΣ)
Όλοι μαζί! Όλοι μαζί!
Αθηναίοι, Πελοποννήσιοι, Βοιωτοί.
Να σώσουμε την Ελλάδα.
ΣΚΗΝΗ 10-FINALE
(γενική συμφιλίωση σ’ ένα πνεύμα χαράς)
ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Έχω στρώμα κεντημένο,
παρδαλό φουστάνι έχω,
και χρυσό βραχιόλι έχω.
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ
Πάει κι η κόρη να χαρεί το πανηγύρι.
ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ (ΟΛΟΙ)
Πάει κι η κόρη να χαρεί το πανηγύρι.
ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ, ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ
Πιαστείτε χέρι χέρι.
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ, ΜΥΡΡΙΝΗ, ΚΛΕΟΝΙΚΗ,
ΛΑΜΠΙΤΩ, ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Έχω το σπίτι ανοιχτό,
έχω για σένα ό,τι ποθείς•
άκρατο οίνο για να πιεις,
κρεβάτι για να κοιμηθείς.
ΧΟΡΟΣ ΑΝΔΡΩΝ
Ποτέ πια ξεμέθυστοι
σε διαπραγματεύσεις!
Γιατί ο νους μας πάει στο κακό.
ΛΑΚΩΝΕΣ
Μνημοσύνη, φέρε τη Μούσα.
ΚΗΡΥΞ
Αυτή που γνώρισε των Αθηναίων την ανδρεία.
Εκείνοι ενίκησαν τους Μήδους,
κι εμείς με τον Λεωνίδα
φυλάξαμε θερμοπύλες.
ΚΗΡΥΞ, ΛΑΚΩΝΕΣ
Παρθένα θεά, ευλόγα την Ειρήνη!
ΟΛΟΙ (ΣΟΛΙΣΤ ΑΝΔΡΩΝ-ΓΥΝΑΙΚΩΝ)
Ας είναι καλό το ταξίδι με το πλοίο της Φιλίας.
΄Αρτεμη σε καλώ, και τον Διόνυσο,
Τον Δία καλώ και την Ήρα,
θεοί και δαίμονες ας έρθουν
κοντά μας για πάντα.
Καλώ τη γλυκιά Αφροδίτη
να μας φέρει καλή ζωή.
Ας ψάλουμε όλοι παιάνα!
Ξανοίγει μια νέα ζωή,
Ειρηνική!
(Η σκηνή σιγά σιγά αδειάζει• το φως πέφτει.)
(Το φως ανεβαίνει σιγά σιγά. Θα μπουν ξανά
όλοι με τη σειρά τους στεφανωμένοι,
χαρούμενοι και με ρούχα γιορτινά.
Μπαίνουν η Λυσιστράτη, η Κλεονίκη,
η Μυρρίνη, η Λαμπιτώ.)
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Στης Ειρήνης το σκοπό
τις φωνές ενώστε.
Στης Ειρήνης το ρυθμό
τις καρδιές υψώστε.
(Μπαίνουν ο Ποιητής, ο Πρόβουλος,
ο Κινησίας, ο Κήρυξ.)
ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ
Χέρια-χέρια σμίξτε δυνατά.
ΟΛΕΣ
Ρίξτε μες στα Τάρταρα
του πολέμου τη σκιά.
Σαν ελεύθερο πουλί
θα πετάξω τώρα•
την Ειρήνη κέρδισα,
χαίρεται όλη η χώρα!
ΠΟΙΗΤΗΣ
Του πολέμου άρχοντες
ενωμένοι στο κακό,
μες στο αίμα των λαών
βουτηγμένοι ως το λαιμό.
(Μπαίνουν ο Γυναικείος Χορός
και η Κορυφαία.)
Τα ψωμιά σας τώρα τέλειωσαν.
ΟΛΟΙ
Ο στρατός των γυναικών
το φριχτό σας πρόσωπο
ξεσκεπάζει σήμερα
με τούτο το τραγούδι.
ΟΛΕΣ (ΣΟΛΙΣΤ, ΚΟΡΥΦΑΙΑ, ΧΟΡΟΣ)
Της Ειρήνης το σκοπό
τραγουδάμε σήμερα,
Της Ειρήνης τ’ όμορφο
το γλυκό τραγούδι.
(Μπαίνουν όλοι οι άντρες: Αθηναίοι,Λάκωνες και ο Κορυφαίος.)
Τραγουδήστε όλοι σας,
Θεατές και φίλοι.
ΑΝΔΡΕΣ
Σπαρτιάτες, Σαμιώτες, Βοιωτοί.
ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Για να λάμπει αιώνια
η καλή Ειρήνη.
ΓΥΝΑΙΚΕΣ, ΑΝΔΡΕΣ
Έλληνες με μια φωνή,
με μια καρδιά!
Της Λυσιστράτη θριαμβευτής
ο ερωτικός στρατός νικητής!
ΤΕΛΟΣ
2002
Τον Απρίλιο, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών ανεβαίνει η λυρική κωμωδία του Μίκη Θεοδωράκη “Λυσιστράτη” (έξι συνολικά παραστάσεις), βασισμένη στο έργο του Αριστοφάνη. Ο Γιώργος Νταλάρας έχει το ρόλο του ποιητή, σχολιαστή των γεγονότων, πολεμικού ανταποκριτή ενώ μετέχει πρώτη φορά σε όπερα. Την παράσταση σκηνοθετεί ο Γιώργος Μιχαηλίδης και την επιμέλεια της μουσικής διεύθυνσης έχουν ο Νίκος Τσούχλος και ο Βασίλης Χριστόπουλος. Στα σκηνικά ο Διονύσης Φωτόπουλος και στα κοστούμια ο Γιώργος Γαβαλάς. Παίζει η Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Στη διανομή οι: Δάφνη Ευαγγελάτου, Λουντμίλα Σεμτσούκ, Μαρίνα Βουλογιάννη, Αλεξάνδρα Παπατζιάκου, Δημήτρης Καβράκος, Ζάχος Τερζάκης. Μία υψηλών απαιτήσεων παραγωγή που ολοκληρώνει την τετραλογία του Μίκη Θεοδωράκη, μετά την Ηλέκτρα, τη Μήδεια και την Αντιγόνη. Η Λυσιστράτη είναι μια γιορτή της μουσικής, του θεάματος, του ανθρώπινου δυναμικού, μια γιορτή ειρήνης.
«Τη Λυσιστράτη άρχισα να τη συνθέτω τον Μάιο του 2000. Στην ελεύθερη απόδοση του κειμένου εισήγαγα νέα στοιχεία, όπως λ.χ. το πρόσωπο του ποιητή και αναμόρφωσα πολλές σκηνές με βάση τις ανάγκες της προβολής των μουσικών στοιχείων, που ως γνωστό αποτελούν τη βάση ενός λυρικού – μουσικού έργου, παραμένοντας βεβαίως πάντοτε πιστός στο πνεύμα και στο γράμμα του Αριστοφάνη. Στην προσπάθειά μου αυτή σημαντική υπήρξε η συμβολή του Χρήστου Λαμπράκη, ο οποίος προέβη και στην πρώτη μορφοποίηση των Σκηνών με βάση τις ανάγκες μιας σύγχρονης όπερας. Εξάλλου, η ιδέα για τη σύνθεση αυτού του έργου υπήρξε δική του και πρέπει να ομολογήσω ότι δίχως τη δική του επιμονή ασφαλώς δεν θα είχα ξαναγυρίσει στη σύνθεση, που είχα εγκαταλείψει για μεγάλο χρονικό διάστημα.» Μίκης Θεοδωράκης.
Λίγους μήνες αργότερα (στις 14 Σεπτέμβριου) το έργο θα παρουσιαστεί στο Αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, ενώ λίγες ημέρες πριν (1,2 Σεπτεμβρίου) στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης. Η υποδοχή του κόσμου το ίδιο θερμή παντού.
15 Οκτωβρίου Μ.Θ.
Where shall I find my soul…
Athens Philharmonia Orchestra, Alkis Baltas, conductor.
Ο Άλκης Μπαλτάς γεννήθηκε το 1948 στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε μουσική (βιολί και ανώτερα θεωρητικά) στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης.
Στο τέλος των μουσικών του σπουδών στη Θεσσαλονίκη, συνεργάστηκε με το Μουσικό Τμήμα του ΑΠΘ, ενώ υπήρξε έκτακτο μέλος της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης (ΚΟΘ), διευθυντής διάφορων χορωδιών της πόλης και συνεργάτης του Ραδιοφωνικού Σταθμού Μακεδονίας. Ήταν από τα ιδρυτικά μέλη της «Εβδομάδας νέων καλλιτεχνών» που εξακολουθεί να διοργανώνει η Δ.Ε.Θ. («Διεθνείς Μουσικές Μέρες»).
Το 1970 παρουσιάστηκε το πρώτο του έργο για ορχήστρα από την ΚΟΘ υπό τη διεύθυνση του δασκάλου του Σόλωνα Μιχαηλίδη. Την ίδια περίοδο έγραψε τη μουσική για αρκετά θεατρικά έργα που παρουσίασε το Κ.Θ.Β.Ε.
Το 1974 πήρε το πτυχίο Νομικής του Α.Π.Θ.
Συνέχισε τις μουσικές του σπουδές στην Hochschule der Künste του Βερολίνου, από όπου πήρε το δίπλωμα σύνθεσης και διεύθυνσης ορχήστρας.
Επιστρέφει στην Ελλάδα το 1978 και εργάζεται στο Κρατικό Ωδείο και στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Μακεδονίας και στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης.
Από το 1983 έως το 1992 ήταν Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης.
Από το 1994 έως το 1997 είχε τη θέση του Καλλιτεχνικού Διευθυντή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Κατά την περίοδο 1997-1999 ανέλαβε ως Καλλιτεχνικός Διευθυντής των Μουσικών Συνόλων της ΕΡΤ.
Από το 2001 έως το 2011 διετέλεσε Καλλιτεχνικός διευθυντής του Θρησκευτικού Φεστιβάλ Πάτμου «η Θεία Αποκάλυψη της Μουσικής»
Από το 1990 είναι ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Ωδείου «Μουσικό Κολλέγιο» στη Θεσσαλονίκη.
Την περίοδο 2004 – 2009 υπήρξε ο Καλλιτεχνικός διευθυντής της Συμφωνικής Ορχήστρας του Δήμου Κερκυραίων.
Από τον Μάιο του 2010 είναι ο Αρχιμουσικός της Συμφωνικής Ορχήστρας της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κέρκυρας (Παλαιά)
Από τον 2011 μέχρι το 2017 διετέλεσε Καλλιτεχνικός Διευθυντής και Αρχιμουσικός της Συμφωνικής Ορχήστρας Κύπρου (Σ.Ο.Κ.). Σήμερα είναι Επίτιμος Μαέστρος της Σ.Ο.Κ.
Επί σειρά ετών υπήρξε Καλλιτεχνικός Διευθυντής του «Ελληνικού Ωδείου» στην Αθήνα και του “Σύγχρονου Ωδείου Θεσσαλονίκης”.
Επί 20ετία δίδαξε ως Ειδικός Επιστήμων στη Σχολή Μουσικολογίας του Τμήματος Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ.
Ο Ά. Μπαλτάς είναι μέλος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών. Έργα του έχουν πολλές φορές εκτελεστεί τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Συνθέσεις του έχουν βραβευτεί τόσο στην Ελλάδα (διαγωνισμοί Υπουργείου Πολιτισμού και Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών) όσο και σε στο εξωτερικό (σε δύο διεθνείς διαγωνισμούς του 2004, στην Ισπανία και Ιταλία). Έργα του κυκλοφορούν σε περισσότερα από 20 cds
Ως μαέστρος έχει διευθύνει εκτός της Ελλάδας στην Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία, Βέλγιο, Τσεχοσλοβακία, Σουηδία, Αυστρία, Γερμανία, Γιουγκοσλαβία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Κύπρο, Σοβιετική Ένωση, Τουρκία, Ηνωμένες Πολιτείες, Αργεντινή, Κατάρ,Αυστραλία, Αγγλία.
ΕΚΤΕΤΑΜΕΝΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 30 Νοεμβρίου 1948
Μεγάλωσε μέσα σε μουσική οικογένεια: η μητέρα του επαγγελματίας μουσικός (βιολίστρια στην Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης), ο πατέρας του ερασιτέχνης μουσικός (βιόλα) και ο αδελφός του βιολοντσελίστας (μόνιμος μουσικός, σήμερα, στην Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης).
ΣΠΟΥΔΕΣ
Βιολί ( τάξη Σταύρου Παπαναστασίου ) και ανώτερα θεωρητικά-σύνθεση ( τάξη Σόλωνα Μιχαηλίδη )στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης από το 1958 έως το 1970.
Συνέχεια σπουδών το 1974 ( με υποτροφία της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών) στην Hochschule der Künste στο τότε Δυτικό Βερολίνο. Σύνθεση με τον Max Baumann και διεύθυνση ορχήστρας με τον Hans Martin Rabenstein.Το 1978 πήρε τα διπλώματα καί στις δύο ειδικότητες.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Α) ΜΕΧΡΙ ΤΟ 1982
Το 1968 βοηθός μαέστρου στη Χορωδία του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης την οποία διηύθυνε ο Γιάννης Μάντακας. Από τον Γ. Μάντακα αποκτά και την πρώτη του επαφή με τη μουσική του μεσαίωνα και της αναγέννησης καθώς και με τη σύγχρονη μουσική.Διευθύνει πολλές συναυλίες της Χορωδίας του ΑΠΘ στη Θεσσαλονίκη και άλλες πόλεις. Η Χορωδία ερμηνεύει και αρκετά χορωδιακά του έργα (Αγια Μαρίνα,Καντάτα της γλυκείας χώρας Κύπρου,Ψαλμός κ.α.).
Διευθυντής για ένα διάστημα της Χορωδίας των Μαθητικών Ομάδων ΧΜΟ και της Χορωδίας της Μακεδονικής Καλλιτεχνικής Εταιρείας «Τέχνη».
Μέλος, ως βιολιστής, του συγκροτήματος Pro Musica ( μαέστρος ο Αντώνης Κοντογεωργίου) και μέλος της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης από το 1969 έως το 1974.
Το 1969 μαζί με την Δόμνα Ευνουχίδου,τον Ρένο Μπαλτά, τον Βύρωνα Φιδετζή και τον Γιάννη Βακαρέλη δημιουργούν την «Εβδομάδα Νέων Καλλιτεχνών», ένα θεσμό που η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης συνεχίζει μέχρι σήμερα με την ονομασία «Διεθνείς Μουσικές Μέρες». Αργότερα βραβεύεται από την ΔΕΘ με μετάλλιο για αυτή του την δραστηριότητα.
Η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης παρουσιάζει το πρώτο του ορχηστρικό έργο (την «Κυπριακή Σουίτα»). Το 1970 με διευθυντή ορχήστρας τον Σ.Μιχαηλίδη. Το 1972 το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης «Δημήτρια» του αναθέτει και παρουσιάζει, με μαέστρο τον Δημήτρη Χωραφά, το έργο «Σουίτα για Ορχήστρα». Η Μακεδονική Εταιρεία «Τέχνη» οργανώνει το 1973 συναυλία με έργα του και έργα του Κώστα Νικήτα
Για πολλά χρόνια συνεργάτης του Ραδιοφωνικού Σταθμού Μακεδονίας με εκπομπές στις οποίες αναλύει έργα κλασσικής μουσικής («μουσικό ημερολόγιο», «μουσικές προσεγγίσεις», «έστιν ουν μουσική…») και παρουσιάζει λαϊκή μουσική από όλο τον κόσμο. Αργότερα συνεργάστηκε και με τον Ραδιοφωνικό Σταθμό «Παρατηρητής».
Καθηγητής στο μάθημα της αρμονίας και μαέστρος της μαθητικής ορχήστρας και χορωδίας του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης. Δημιουργεί στο ΚΩΘ και τη μικρή χορωδία δωματίου. Με τα παραπάνω σύνολα δίνει πολλές συναυλίες με αποκορύφωμα τις παραστάσεις όπερας (Μότσαρτ «Απόλλων και Υάκινθος»).
Το καλοκαίρι του 1970 με υποτροφία της οργάνωσης «Μουσικά νιάτα» συμμετέχει -μετά από διαγωνισμό – ως μουσικός βιόλας, στην Παγκόσμια Ορχήστρα Νέων στον Καναδά-Δανία (μαέστρος Erich Leinsdorf). Το 1971 συμμετέχει στην ίδια ορχήστρα στο Βέλγιο και Ιταλία. Ο μαέστρος της ορχήστρας Carl Ancerl τον παρακινεί να ασχοληθεί σοβαρά με τη διεύθυνση ορχήστρας.
Συνεργάζεται στενά με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος γράφοντας μουσική για θεατρικά έργα.
Στο Βερολίνο ,κατά τη διάρκεια των σπουδών του, γίνεται μαέστρος των ερασιτεχνικών ορχηστρών Seniorenorchester και της Orchester-Charlottenburg. Στην Ακαδημία του αναθέτουν το 1973 τη διδασκαλία του μαθήματος της διεύθυνσης Ορχήστρας στο μάθημα της Μουσικής για Καθηγητές Σχολείων.
Το 1974 παίρνει το πτυχίο Νομικής από το ΑΠΘ.
Διευθύνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών μετά από πρόσκληση του Μάνου Χατζηδάκι. Ακολουθούν συναυλίες και στη Θεσσαλονίκη με την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης καθώς και ηχογραφήσεις με τον Ορχήστρα της ΕΡΤ.
Β) ΜΕΤΑ ΤΟ 1983
Το 1983 διορίζεται διευθυντής της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης. Καθιερώνει για πρώτη φορά την Αίθουσα Τελετών του ΑΠΘ ως χώρο συναυλιών καθώς και την αίθουσα «Αυλαία» ως χώρο συναυλιών μουσικής δωματίου. Ανανεώνει το ρεπερτόριο της ορχήστρας με περισσότερα ελληνικά έργα και με έργα σύγχρονης μουσικής. Δημιουργεί το κλιμάκιο της ΚΟΘ το οποίο, παράλληλα με τη μεγάλη ορχήστρα, συμμετέχει σε πάρα πολλές συναυλίες για μαθητές, εργάτες και στρατιώτες. Δημιουργεί την Ορχήστρα Νέων της ΚΟΘ στην οποία συμμετέχουν νέοι μουσικοί από πολλές πόλεις της Β.Ελλάδας. Καθιερώνει την υποτροφία της ΚΟΘ «Παρμενίων Καραγκουνίδης». Διευθύνει την ΚΟΘ σε πολλές συναυλίες στη Θεσσαλονίκη σε άλλες πόλεις και στα Φεστιβάλ των «Δημητρίων» και των «Αθηνών». Το 1992 ( μετά από 9 έτη συνεχούς υπηρεσίας του στην ΚΟΘ ) προτείνεται η ανανέωση της θητείας του, αλλά μετά από πολιτική παρέμβαση τότε Υπουργού, η απόφαση ανακαλείται. Για την προσφορά του στην ΚΟΘ τιμήθηκε με το Χρυσό Βραβείο Μουσικής της Εταιρεία Μουσικής Βορείου Ελλάδος.
Ανακηρύσσεται επίτιμο μέλος της Φιλαρμονικής Χορωδίας της Κολωνίας. Συμμετέχει σε μουσικά σεμινάρια σε διάφορες ελληνικές πόλεις και γίνεται μέλος της οργανωτικής επιτροπής του Διεθνούς Μουσικού Διαγωνισμού «Μουσικά Νιάτα» στο Βελιγράδι.
Αναλαμβάνει το 1988 τη Διεύθυνση του Σύγχρονου Ωδείου Θεσσαλονίκης. Οργανώνει με το ωδείο την μουσική κατασκήνωση «Βερτίσκος». Διαφωνεί με συνεταίρους σε θέματα λειτουργίας και παραιτείται το 1990.
Την περίοδο 1992-1994 γίνεται διευθυντής της νεανικής Ορχήστρας Ωδείων με την οποία δίνει πολλές συναυλίες. Το 1992 διορίζεται ως ειδικό επιστημονικό προσωπικό στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών στο ΑΠΘ όπου διδάσκει μέχρι σήμερα.
Το 1994 αναλαμβάνει τη Γενική Διεύθυνση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Ανανεώνει το ρεπερτόριο της και με σύγχρονα έργα (Κάγκελ, Σοστακόβιτς κ.α), δημιουργεί την Παιδική Όπερα (κάθε Κυριακή πρωί ), τα στούντιο μπαλέτου και μελοδραματικής για νέους χορευτές και τραγουδιστές και καθιερώνει ευρύ πρόγραμμα περιoδειών εκτός Αθηνών. Παραιτείται τον Ιούνιο του 1997 αρνούμενος να δεχτεί πίεση του τότε Υπουργού Πολιτισμού Ευάγγελου Βενιζέλου για πρόσληψη συγκεκριμμένης χορεύτριας.
Την περίοδο θητείας του στη ΕΛΣ συνεργάζεται με τα Μουσικά Σύνολα της ΕΡΤ (τότε διευθυντής ο Μίκης Θεοδωράκης) στο ευρύ εκπαιδευτικό πρόγραμμα «η μουσική πάει στο σχολείο» και προλογίζει συναυλίες σε σχολεία. Παράλληλα διδάσκει στο Ελληνικό Ωδείο στην Αθήνα.
Το 1990 συμμετέχει στην ίδρυση και γίνεται διευθυντής του «Μουσικού Κολεγίου Θεσσαλονίκης» θέση που κατέχει μέχρι σήμερα.
Τον Οκτώβριο του 1997 αναλαμβάνει τη Διεύθυνση των Μουσικών Συνόλων της ΕΡΤ («Eθνική Συμφωνική Ορχήστρα», «Ορχήστρα Σύγχρονης Μουσικής», Χορωδία, Big-Band). Οργανώνει πλήθος συναυλιών εντός και εκτός Αθηνών. Παραιτείται τον Οκτώβριο του 1999 διαφωνώντας σε οργανωτικά θέματα των Μουσικών Συνόλων.
Το 1998 αναλαμβάνει την Διεύθυνση του Ελληνικού Ωδείου, θέση που κατέχει μέχρι σήμερα.
Την περίοδο 2001 – 2017 είναι ο καλλιτεχνικός διευθυντής του φεστιβάλ «η Θεία Αποκάλυψη της Μουσικής» στην Πάτμο.
Από το 2004 έως το 2008 ο Δήμος Κέρκυρας του ανέθεσε την καλλιτεχνική διεύθυνση της Συμφωνικής Ορχήστρας του Δήμου Κερκυραίων
Το Σεπτέμβριο του 2009 το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης του ανέθεσε τη διεύθυνση της Ορχήστρας του Κ.Ω.Θ
Το Μάρτιο του 2010 ο Δήμος Βέροιας του ανέθεσε την Καλλιτεχνική Διεύθυνση του Φεστιβάλ «Βέροια Εύηχη Πόλη»
Το Μάιο του 2010 η «Παλαιά Φιλαρμονική Εταιρεία Κέρκυρας» του ανέθεσε την καλλιτεχνική διεύθυνση της Συμφωνικής Ορχήστρας
Την περίοδο 2011-2017 ήταν Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Συμφωνικής Ορχήστρας Κύπρου. (Σ.Ο.Κ.) Την περίοδο αυτή εκτός των τακτικών συναυλιών οργάνωσε πλήθος συναυλιών κοινωνικής προσφοράς (εκτός των μεγάλων πόλεων και σε μη συνηθισμένους χώρους όπως σε πάρκο) καθώς και πλήθος εκπαιδευτικών συναυλιών. Δημιούργησε μικρή ορχήστρα με άνεργους μουσικούς («κλιμάκιο» που αργότερα ονομάστηκε «ορχήστρα Allegro vivace” με σκοπό να δίνει πολλές εκπαιδευτικές συναυλίες πέραν των όσων πραγματοποιούσε η Σ.Ο.Κ. Παραιτήθηκε το 2017 για λόγους προσωπικής αξιοπρέπειας, μετά από έντονη διαφωνία του με το ΔΣ του Ιδρύματος «Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου» Οι μουσικοί της Σ.Ο.Κ. τον τίμησαν κατά την αποχώρησή του και, αργότερα, νέο ΔΣ τον ανακήρυξε Επίτιμο Μαέστρο της Ορχήστρας.
Ο Άλκης Μπαλτάς έχει δώσει συναυλίες συμφωνικής μουσικής και παραστάσεις όπερας στην Ελλάδα και σε πολλές χώρες όπως : Ιταλία («Φεστιβάλ των δύο κόσμων»), Γαλλία, Ισπανία, Βέλγιο, Τσεχοσλοβακία, Σουηδία, Αυστρία, Γερμανία ( μεταξύ των άλλων και στην όπερα του Βερολίνου ), Γιουγκοσλαβία ( φεστιβάλ Βελιγραδίου ), Βουλγαρία, Ρουμανία, Κύπρο, Σοβιετική Ένωση, Τουρκία, Ηνωμένες Πολιτείες, Αργεντινή, Αυστραλία ( φεστιβάλ Μελβούρνης ), Αγγλία κ.α.
Είναι μέλος της Ένωσης Ελλήνων Συνθετών. Έχει συνθέσει έργα για συμφωνική ορχήστρα, για χορωδία, για μουσική δωματίου κ.α. Η όπερά του ΜΟΜΟ παρουσιάστηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών το 1997 και τον Δεκέμβριο του στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης.
Εκτός του συνθετικού του έργου έχει ενορχηστρώσει πιανιστικά έργα των Κωνσταντινίδη και Χατζιδάκι ( «Αχιβάδα» ) και ολόκληρο τον « Ύμνο στην Ελευθερία» του Ν. Μάντζαρου.
Τον Φεβρουάριο του 2004 παρουσιάστηκε από την Εθνική Λυρική Σκηνή, σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση, το μπαλέτο του «Πανώρια»
Αρκετές συνθέσεις του προορίζονται για ορχήστρες νέων.
Το 2004 βραβεύτηκε σε δύο διεθνείς διαγωνισμούς σύνθεσης (Ισπανία και Τεργέστη).
Έχει, επίσης, πάρει μέρος ως παιδαγωγός (ανώτερων θεωρητικών μαθημάτων ) σε πολλά σεμινάρια στην Ελλάδα και στην Κύπρο.
Aναμνηστικό για τα 100 χρόνια από την γέννηση του Μίκη Θεοδωράκη.
Σε διαστάσεις 100 cm X 150 cm σε χαρτί πάπυρου.
Ο γαλαξίας είναι σχεδιασμένος από τον ίδιο τον συνθέτη, τον σχεδίασε θέλωντας να δείξει την πορεία του στην μουσική σύνθεση, αλλά και τον τρόπο που συνδέωνται τα έργα του.
Αγαποιτοί φίλοι,
Με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννηση του Μίκη Θεοδωράκη, μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του Ελληνικού πολιτισμού, δημιούργησα αυτό το συμβολικό αναμνηστικό – είναι ένας τρόπος να κρατήσουμε ζωντανό το έργο, τη σκέψη και την ψυχή του.
Η μνήμη του Μίκη Θεοδωράκη δεν ανήκει σε κανέναν, ανοίκει σε όλους. Για αυτό και η πρωτοβουλία της δημιουργίας του mikis-radio δεν είναι προσωπική αλλά βαθιά ανοιχτή σε κάθε καρδιά που χτυπά στη μουσική και τα ιδανικά του.
Αν αισθάνεστε ότι θέλετε να στηρίξετε υην προσπάθεια ως αναγνώριση του μόχθου, είτε για να ενισχύσεται τη συνέχεια στη διάδοση του έργου του – υπάρχει η δυνατότητα για μια προερετική οικονομική ενίσχυση. Δεν υπάρχει τιμή, δεν υπάρχει υποχρέωση. Μόνο η ελέυθερη πράξη όσων νοιώθουν πως η μνήμη αυτή αξίζει να ζει με αξιοπρέπεια και αλήθεια.
Με βαθιά ευγνωμοσύνη
Νίκος Θεοδωράκης.
Αρ.λογαριασμού. GR7401401230123002101217021 Γωγώ Φάκου.
Το μήνυμα έχει σταλεί δεν έχει κολλίσει όπως δίχνει σας ευχαριστώ.
Δελτίο Τύπου – Ο Παγκόσμιος Μίκης Θεοδωράκης
ΔΕΛΤΊΟ ΤΎΠΟΥ
Με αφορμή τα 100 χρόνια
από τη γέννηση του Οικουμενικού
Έλληνα συνθέτη, μόλις κυκλοφόρησε
– από τις εκδόσεις Άγκυρα –
το βιβλίο-άλμπουμ του δημοσιογράφου,
συγγραφέα και δημιουργού πολλών ντοκιμαντέρ Γιώργου Λογοθέτη με τίτλο:
Ο ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ Μίκης Θεοδωράκης
Η έκδοση δίνει έμφαση στην παγκόσμια διάσταση του έργου του Μίκη Θεοδωράκη.
Περιέχει πάνω από 150 φωτογραφίες καθώς και ηλεκτρονικές διευθύνσεις που παραπέμπουν σε πληροφορίες και πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό.
Ο Γιώργος Λογοθέτης υπήρξε στενός φίλος του μεγάλου συνθέτη και αυτό που προσπάθησε στο βιβλίο του είναι να καταγράψει εμπειρίες που έζησε μαζί του.
Εμπειρίες που αναδεικνύουν το μέγεθος της Δημιουργίας του, αλλά και τον απλό Έλληνα πολίτη που ήθελε να τον αποκαλούν με το μικρό του όνομα.
“Γεια σου Μίκη”! Μέρος του μεγαλείου του, όπως γράφει ο ίδιος ο συγγραφέας, η επιθυμία του να είναι “ένας από το πλήθος”.
www.e-agyra.gr
Ο ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ
Μίκης Θεοδωράκης
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
δεν θα πάψεις ούτε στιγμή ν’ αγωνίζεσαι για την ειρήνη και για το δίκιο.
Θα βγεις στους δρόμους, θα φωνάξεις, τα χείλια σου θα
ματώσουν απ’ τις φωνές
το πρόσωπό σου θα ματώσει από τις σφαίρες — μα ούτε βήμα πίσω.
Κάθε κραυγή σου μια πετριά στα τζάμια των πολεμοκάπηλων
Κάθε χειρονομία σου σα να γκρεμίζεις την αδικία.
Και πρόσεξε: μη ξεχαστείς ούτε στιγμή.
Έτσι λίγο να θυμηθείς τα παιδικά σου χρόνια
αφίνεις χιλιάδες παιδιά να κομματιάζονται την ώρα που παίζουν ανύποπτα στις πολιτείες
μια στιγμή αν κοιτάξεις το ηλιοβασίλεμα
αύριο οι άνθρωποι θα χάνουνται στη νύχτα του πολέμου
έτσι και σταματήσεις μια στιγμή να ονειρευτείς
εκατομμύρια ανθρώπινα όνειρα θα γίνουν στάχτη κάτω απ’ τις οβίδες.
Δεν έχεις καιρό
δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σου
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
μπορεί να χρειαστεί ν’ αφίσεις τη μάνα σου, την αγαπημένη
ή το παιδί σου.
Δε θα διστάσεις.
Θ’ απαρνηθείς τη λάμπα σου και το ψωμί σου
θ’ απαρνηθείς τη βραδινή ξεκούραση στο σπιτικό κατώφλι
για τον τραχύ δρόμο που πάει στο αύριο.
Μπροστά σε τίποτα δε θα δειλιάσεις κι ούτε θα φοβηθείς.
Το ξέρω, είναι όμορφο ν’ ακούς μια φυσαρμόνικα το βράδι,
να κοιτάς έν’ άστρο, να ονειρεύεσαι
είναι όμορφο σκυμένος πάνω απ’ το κόκκινο στόμα της αγάπης σου
να την ακούς να σου λέει τα όνειρά της για το μέλλον.
Μα εσύ πρέπει να τ’ αποχαιρετήσεις όλ’ αυτά και να ξεκινήσεις
γιατί εσύ είσαι υπεύθυνος για όλες τις φυσαρμόνικες του κόσμου, για όλα τ’ άστρα, για όλες τις λάμπες και για όλα τα όνειρα
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
μπορεί να χρειαστεί να σε κλείσουν φυλακή για είκοσι ή και περισσότερα χρόνια
μα εσύ και μες στη φυλακή θα θυμάσαι πάντοτε την άνοιξη,
τη μάνα σου και τον κόσμο.
Εσύ και μες απ’ το τετραγωνικό μέτρο του κελλιού σου
θα συνεχίζεις τον δρόμο σου πάνω στη γη.
Κι’ όταν μες στην απέραντη σιωπή, τη νύχτα
θα χτυπάς τον τοίχο του κελλιού σου με το δάχτυλο
απ’ τ’ άλλο μέρος του τοίχου θα σου απαντάει η Ισπανία.
Εσύ, κι ας βλέπεις να περνάν τα χρόνια σου και ν’ ασπρίζουν τα μαλλιά σου
δε θα γερνάς.
Εσύ και μες στη φυλακή κάθε πρωί θα ξημερώνεσαι πιο νέος
Αφού όλο και νέοι αγώνες θ’ αρχίζουνε στον κόσμο
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
θα πρέπει να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό.
Αποβραδίς στην απομόνωση θα γράψεις ένα μεγάλο τρυφερό γράμμα στη μάνα σου
θα γράψεις στον τοίχο την ημερομηνία, τ’ αρχικά του ονόματός σου και μια λέξη: Ειρήνη
σα να ’γραφες όλη την ιστορία της ζωής σου.
Να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό
να μπορείς να σταθείς μπροστά στα έξη ντουφέκια
σα να στεκόσουνα μπροστά σ’ ολάκαιρο το μέλλον.
Να μπορείς, απάνω απ’ την ομοβροντία που σε σκοτώνει
εσύ ν’ ακούς τα εκατομμύρια των απλών ανθρώπων που τραγουδώντας πολεμάνε για την ειρήνη.
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.
[πηγή: Τάσος Λειβαδίτης, Ποίηση, Κέδρος, Αθήναι 21979, σ. 121-124]
«Το πανηγύρι της Αση-Γωνιάς» κατέχει τη θέση ενός ορόσημου στην μουσική εξέλιξη του Μίκη Θεοδωράκη. Είναι το πρώτο του συμφωνικό έργο, η «διπλωματική του εργασία» στο Ωδείο Αθηνών, με την οποία και πιστοποιήθηκε δημόσια ως συνθέτης, με τη πρώτη του συναυλία κλασικής μουσικής στις 5-5-1950 στην Αθήνα, με την Κρατική Ορχήστρα και με μαέστρο το δάσκαλό του Φιλοκτήτη Οικονομίδη. Επίσης είναι το πρώτο του έργο της πάνω στην Κρητική μουσική, για να ακολουθήσουν λίγο αργότερα τη δεκαετία του ’50 ο «Χανιώτικος συρτός» με τις διάφορες παραλλαγές του και η Πρώτη Σουίτα, με την οποία βραβεύεται το 1957 από το Σοστακόβιτς, ως ο καλύτερος νέος συνθέτης στον κόσμο.
Του Γιώργου Αγοραστάκη.
